کویر حاج علی قلی از جاذبه های دیدنی استان سمنان
گردشگری › جاذبه های طبیعی
- 98/08/09
کویر حاج علی قلی از جمله زیبایی‌های کمتر دیده‌شده استان سمنان است که بیش از آنکه در وصف کلمات باشد، دیدنی است. کویر حاج علی قلی در جنوب شرقی شهرستان دامغان و در نزدیکی روستای خورزان واقع شده است. وسعت این کویر ۶۵۴۱ کیلومترمربع است. کویر حاج علی قلی ۴۳ کیلومتر از مرکز شهرستان فاصله دارد، ۳۹ کیلومتر از جاده دسترسی به این کویر زیبا آسفالت و ۷ کیلومتر آن راه شوسه است.کویر حاج علی قلی از جنوب به کوه‌های دولت دیار، کوه خرس و کوه ترکمن گدر از جنوب غربی به کوه‌های کوه پنج و کوه سرخ، از غرب به دهستان فرات از شمال به کویر دامغان و از شرق به کوه اهوند محدود می‌شود، این کویر بین ۱۰۵۰ تا ۱۰۹۴ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. دو رودخانه اصلی این کویر که هر دو از کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرند عبارت‌اند از رودخانه دامغان که مخروط افکنه وسیعی در حاشیه شمال غربی این کویر ایجاد کرده است و دیگری رودخانه حسن‌آباد است که از حاشیه شمال شرقی وارد کویر می‌شود. این رودخانه دره‌ای به عمق ۵ متر در داخل کویر ایجاد کرده است. علاوه‌بر این دو رودخانه رودخانه‌های دیگری نیز از طرف جنوب غربی و شرقی به این کویر وارد می‌شوند که نسبت به رودخانه‌های اصلی آب کمتری داشته و عموما در اوایل فصل تابستان خشک می‌شوند.
وجود رودخانه‌های فصلی و دریاچه نمک حسن‌آباد که دره‌های عمق و مخروط افکنه‌های وسیعی در کویر ایجاد کرده، بر زیبایی‌های این کویر افزوده است. همچنین علاوه‌بر باغات پسته، روستای حسن‌آباد نیز از روستاهای نمونه گردشگری است که دارای جاذبه‌ها و زیبایی‌های زیادی است که در یک سفر یک روزه می‌توان از آن نیز بازدید کرد. گیاهان شورپسند و در برخی نقاط درختچه تاغ از معدودترین و مهم‌ترین گونه‌های گیاهی کویر حاج علی قلی است.
دو مسیر برای ورود به کویر وجود دارد، مسیر نخست ازطریق جاده شاهرود به طرود و روستای چاه جم و مسیر دوم ازطریق خورزان در جاده دامغان-معلمان است، اما برای یک بازدید یک روزه از این کویر پیشنهاد ما پیمایش ازطریق مسیر حورزان دامغان است.
سطح کل صفحات رسی برابر است با ۱۱۲۴ کیلومترمربع و در مجاورت حاشیه کویر قرار دارد. بافت مواد تشکیل‌دهنده این رسوبات از نوع ماسه‌ای، رس‌های سلیتی است که در حالت خشکی بسیار سخت بوده و در زمستان و بهار که خیس می‌شوند بسیار لیز است. این صفحات که به‌طور فصلی خشک می‌شوند بخصوص در بخش شمالی کویر به خوبی تکامل نیافته‌اند که به علت مسطح و سخت بودن برای ریل‌گذاری مورد استفاده قرار گرفته است.
پست ترین بخش کویر به مساحت ۴۶۶ کیلومترمربع پوشیده از نمک‌زاری است که به‌صورت نامتقارن و به‌صورت لوحه‌ای در حاشیه جنوب غربی کویر قرار گرفته است. در حدود ۶۰% سطح این نمک‌زار از پلتفرم‌های نمکی با لابه‌های واضح پوشیده شده است. قطر متوسط این چندوجهی‌ها به ۱۲۵ متر می‌رسد. هر یک از این چندوجهی های بزرگ، خود از چند وجهی‌های کوچک‌تری تشکیل‌شده است. چندین حوزه نمک‌زار خیس دیگر نیز در حد شرقی و غربی نمک‌زار به چشم می‌خورد. از کویرهای نزدیک به این منطقه می‌توان به کویر دق بیارجمند در فاصله ۶۰ کیلومتری در شرق و دشت کویر (کویر بزرگ) در فاصله ۱۰۰ کیلومتری در جنوب نام برد.
مسیر دسترسی به کویر حاج علی قلی
برای دسترسی به مسیر پیمایش از دامغان به سمت جاده اصفهان حرکت کرده تا پس از حدود ۳۵ کیلومتر به دوراهی حسن‌آباد برسید. از داخل روستای حسن‌آباد به سمت روستای خورزان که در فاصله ۶ کیلومتری حسن‌آباد قرار دارد، حرکت کنید. از این روستا آب آشامیدنی خود را تهیه کرده و مسیر را به سمت جنوب شرق ادامه دهید.
از خورزان که بگذرید کم‌کم جنس و رنگ خاک تغییر کرده و املاح نمکی در سطح خاک نمایان می‌شوند. البته در صورت بارندگی در روزهای قبل ممکن است در مسیر با باتلاق‌های کوچکی رو‌به‌رو شوید که طبیعی به نظر می‌رسد. اگر این مسیر را برای سفر به کویر حاج علی قلی انتخاب کرده باشید، از یک شاخه نمکی که طول آن حدود یک کیلومتر است، عبور می‌کنید که زیبایی‌های خاص خود را دارد، بعد از عبور از این شاخه نمکی دوباره خاک رس نمایان می‌شود که حدود ۵۰۰ متر درازا دارد و پس از آن وارد محیط اصلی کویر حاج علی قلی می‌شوید.
بهترین فصل برای سفر به کویر حاج علی قلی
بهترین زمان بازدید از کویر حاج علی قلی اواسط پاییز تا اواخر اسفندماه است.
