جنگل بارانی چیست
علمی و تکنولوژی › علمی
- 97/09/18
این نوع زیستگاه به صورت نوار ممتدی روی قاره‌ها در فاصله میان مدار راس‌السرطان و مدار راس‌الجدی قرار دارد. از لحاظ موقعیت جغرافیایی ناحیه ، بیشترین مقدار انرژی آفتاب با دامنه تغییرات محدود در طول سال به این مناطق می‌رسد. همچنین به علت حرکت صعودی اتمسفر مقدار بارندگی سالانه بسیار زیاد و نوسان آن بسیار محدود است. مجموع نزولات جوی سالانه حدود 2000 میلیمتر و کم باران‌ترین ماه سال دست کم دارای 120 میلیمتر بارندگی استجنگل بارانی یا جنگل پُر باران منطقه ای گرم، مرطوب و پوشیده از درخت و گیاه است. در چنین جنگلی به دلیل گرمای زیاد و بارش باران فراوان، انواع بی شماری گیاه در آن وجود دارد و رشد گیاهان هرگز متوقف نمی شود. ارتفاع این گیاهان متفاوت است. برخی از درختان با ارتفاع 30 تا 46 متر طبقه دیگری از درختان را که ارتفاع کمتری دارند، در پناه خود گرفته اند. در زیر این طبقه نیز، توده انبوهی از درختان کم ارتفاع و انواع مختلف علف ها رشد می کنند. برخی از این علف ها تا 100 متر در سطح جنگل گسترده شده اند
انبوه گیاهان جلوی نور خورشید را می گیرند و به آن اجازه نمی دهند به سطح جنگل برسد.روی تنه درختان، گیاهان انگل و خزه ها چنان رشد کرده اند که نفوذ به درون این جنگل ها را دشوار ساخته اند
تراکم گیاهان به حدی است که تقریباً جلو عبور و نفوذ باد را می گیرد. به همین دلیل هوا ساکن و خفه کننده است و نوعی بوی کپک زدگی در زیر درختان به مشام می رسد. درختانی که روی زمین پُر از آب و باتلاق سرنگون شده اند، روی هم انباشته می شوند و محیط متعفنی را به وجود می آورند
در جنگل های بارانی انواع مختلف جانوران از جمله پرندگان پُر سر و صدا، کروکودیل ها، مارمولک ها، مارها و انواع میمون ها زندگی می کنند. در مرداب ها و روی گیاهان درون جنگل حشرات گوناگون و بسیاری مثل مورچه ها، مگس ها، پروانه ها و عنکبوت های بزرگ وجود دارند. در این جنگل ها نوعی مورچه یافت می شود که هر چیزی را که سر راهش قرار بگیرد و توان فرار نداشته باشد، می خورد
بزرگترین جنگل بارانی جهان در حوضه رودخانه بزرگ آمازون در آمریکای جنوبی قرار دارد. رطوبت فراوان و گرمای بسیار، باعث پیدایش گیاهان بسیار در این ناحیه استوایی شده است. رشد درختان و سایر گیاهان این جنگل هرگز متوقف نمی شود و انواع بی شماری از گیاهان مختلف در آن به چشم می خورد. تراکم زیاد گیاهان، نفوذ به داخل این جنگل را دشوار کرده است
دمای جنگل های بارانی بین 20 تا 34 درجه سانتیگراد متغیر است. در این نواحی میانگین بارش سالیانه بین 1.5تا 2 متر است و باران های سیل آسا تقریباً هر سه روز یکبار می بارند. در تمام طول سال، روزها شبیه یکدیگر هستند و اختلاف دمای سالانه نامحسوس است. هنگام بهار و پاییز ریزش باران دو برابر می شود و هر روز باران می بارد
جنگل های بارانی تنها دو درصد سطح زمین را پوشانده اند اما بنا به عقیده دانشمندان، نیمی از انواع گیاهان و جانوران را در خود جای داده اند. این جنگل ها با تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن، آلودگی هوا را کاهش داده و بر جو زمین اثر می گذارند. بسیاری از داروهای مهم نیز از گیاهان این جنگل ها بدست می آیند
مشخصات پوشش گیاهی
1_در مناطق مختلف این زیستگاه ارتفاع درختان بین 30 تا 40 متر است. تنها در مناطق محدودی ارتفاع بیشتر یا کمتر از این اندازه است. تاج درختان بسیار فشرده است. بطوری که مقدار بسیار اندکی از نور آفتاب به لایه‌های پایینی جنگل می‌رسد. شدت تابش نور آفتاب و سطح خاک این جنگل 100/1 شدت نوری است که بر لایه بالای تاج جنگل می‌تابد
2_لایه درختی علاوه بر انبوهی و فشردگی از لحاظ ترکیب گونه‌های تشکیل دهنده بسیار متنوع است و از این نظر با انواع دیگر جنگلها تفاوت اساسی دارد. برای مثال در جنگلهای پر باران برزیل گاهی در سطح 2 کیلومتر مربع 300 گونه درختی وجود دارد
3_در لابه لای درختان مرتفع این جنگلها ، گیاهان بسیاری از گروه بالارونده و پیچنده می‌رویند که جزء گیاهان طفیلی نیستند. این گیاهان از ساقه و تنه درختان به عنوان تکیه گاه استفاده می‌کنند و برای استفاده از نور خود را به لایه‌های بالاتر از تاج جنگل می‌رسانند
4_روی لایه خاک جمع شده در کنار شاخه‌ها و انشعابات تنه درختان ، گونه‌های بسیاری از ثعلبیان می‌رویند که غیر طفیلی هستند و گلها و برگهای آنها منظره زیبایی به جنگلهای حاره‌ای می‌دهد
5_پوشش علفی در جنگلهای حاره‌ای بسیار اندک است و به دلیل کمبود نور ، تنها برخی از گیاهان سایه دوست بین درختان می‌رویند و سطح وسیعی از زمین عاری از پوشش علفی است
جامعه حیوانی جنگلهای پر باران مناطق حاره‌ای
جنگلهای حاره‌ای از لحاظ کثرت حیوانات و تنوع گونه‌ها بسیار غنی است. بیشتر حیوانات روی درخت زندگی می‌کنند، مانند میمونها ، زبابها و مورچه‌خواران. در سطح خاک جمعیتهای انبوهی از دوزیستان ، خزندگان و مارها زندگی می‌کنند. گروه گیاهخواران شامل گونه‌های مختلفی از آهوها و غزالها است. پرندگان این زیستگاه از دانه خواران و آنهایی که از میوه درختان ، شهد گلها ، حشرات یا حیوانات کوچک تغذیه می‌کنند تشکیل می‌شود که ترکیب گونه‌ای متنوع و تعداد فراوانی دارند
پراکندگی این جنگلها
بزرگترین نواحی جنگلهای بارانی استوایی در محدوده آمازون ، در آمریکای جنوبی قرار دارد. این جنگلها در حال حاضر منطقه‌ای به وسعت 300 میلیون هکتار را می‌پوشانند . همچنین در مراکز آفریقا و جنوب شرقی آسیا منطقه وسیعی از این جنگلها وجود دارد
فرسودگی خاک
در جنگلهای بارانی استوایی بیشتر از هر جنگل دیگری مواد خام چرخه تجزیه را سریعتر طی می‌کنند. درختان و برگها به روی زمین سقوط کرده و سریعا تجزیه می‌شوند و مواد غذایی آنها توسط ریشه درختان زنده جذب می‌شود. خاک این نواحی خیلی نازک بوده و مقدار خیلی کمی از مواد غذایی را در خود دارد. در صورت قطع درختان ، خاک این منطقه به سرعت از بین می‌رود و زمین باقیمانده فقط می‌تواند حیات تعداد معدودی از گیاهان و حیوانات را تضمین کند
جنگل زدایی
هر ساله 115000کیلومتر مربع از جنگلهای بارانی استوایی به بهانه کشاورزی و دامداری نابود می‌شوند. از سال 1945 بیش از نصف جنگلهای بارانی استوایی نابود شده است. اگر سرعت فعلی تخریب جنگلها ادامه یابد، خیلی زود فقط تعداد معدودی از نواحی حفاظت شده از جنگلها باقی خواهد ماند و هزاران گونه از گیاهان و حیوانات ، کاملا محو خواهند شد. وقتی درختان جنگلها قطع شده و سوزانده می‌شوند ، مقدار زیادی دی‌اکسید کربن در هوا رها می‌شود. دانشمندان معتقد هستند ، این پدیده باعث زیاد شدن گرمای زمین می‌شود
