چرا برخی جانوران خونسرد و برخی خونگرم هستند
علمی و تکنولوژی › علمی
- 97/11/10
معلم هاي زيست شناسي هميشه در توضيح اين مفهوم براي بچه ها مشکل دارند .چون طبيعت پر است از چيزهايي به نام «استثنا»!البته خواهيم ديد که اين فرض که همه جاي طبيعت يکدست است و چند جا هم «استثنا»داريم، اصولا فرض غلطي است.در طبيعت هيچ چيز اصل نيست.مثلا اينکه به ما ياد داده اند«پستانداران و پرندگان خونگرم هستند»يا «خزندگان خونسرد هستند»کلاً مطلب غلطي است.آن هم به دو دليل:نخست همان استثناهايي که قرار است در موردشان صحبت کنيم و بگوييم که در طبيعت خيلي هم استثنايي نيستند،
و دليل دوم اين که پرندگان، گروهي جدا از خزندگان نيستند.از لاک پشت به مارمولک به تمساح به پرندگان، سيري دائمي به سمت «خونگرم شدن»ديده مي شود و مرز مشخصي در اين ميان وجود ندارد.
جانوران بر اساس دمای بدن شان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
1.جانوران خونسرد
2.جانوران خونگرم
جانوران خونسرد (Poikilotherm)
جانورانی هستند که دمای بدن شان ثابت نمی ماند و بر اساس تغییرات دمای محیطی تغییر می کند. حرارت بدن این جانوران در طول تابستان، بالا می رود و در زمستان، پایین می آید. جالب است بدانید که دمای بدن آنها حتی در طول یک روز نیز ثابت نمی ماند؛ به این ترتیب که صبح ها پایین می آید و ظهرها بالا می رود.
قورباغه ها، لاک پشت ها، مارها، راسوها و انواعی از ماهی ها جزو جانوران خونسرد هستند. دمای بدن این جانوران در طول زمستان به حدی پایین می آید که آنها برای زنده ماندن، به درون سوراخ هایی که در زمین حفر کرده اند می خزند؛ در غیر این صورت یخ می زنند و می میرند.
آنها تمام زمستان را درون لانه های خود در خواب می گذرانند. این خواب، خواب زمستانی نامیده می شود. جانوران خونسرد در طول دوره خواب زمستانی هیچ غذایی نمی خورند. در این دوره، حتی سرعت فعالیت فیزیکی اندام های درونی بدن شان (از جمله ضربان قلب) نیز کاهش می یابد. آنها در ابتدای بهار در حالی که بسیار ضعیف شده اند از لانه هایشان خارج می شوند.
جانوران خونگرم (Homeothermy)
موجوداتی هستند که دمای بدن شان تقریباً در تمام طول سال، ثابت می ماند. به این ترتیب تغییرات دمای محیط تاثیری روی درجه حرارت بدن آنها نمی گذارد. انسان، خفاش، سگ، گربه، گاو و… جزو موجودات خونگرم می باشند. دمای بدن انسان بطور معمول ۳۷ درجه سانتیگراد است. دمای بدن برخی از جانوران خونگرم عبارت است از:
1.خفاش 39 درجه سانتیگراد
2.سگ 38.5 درجه سانتیگراد
3.گربه و گاو 38 درجه سانتیگراد
موجودات خونگرم برای ثابت نگه داشتن حرارت بدن خود به انرژی زیادی نیاز دارند. به همین جهت آنها بیش از جانوران خونسرد، غذا مصرف می کنند. اندام های درونی این موجودات در تمام طول سال بطور عادی به فعالیت های فیزیکی خود ادامه می دهد. در بدن موجودات خونگرم اندام های خاصی برای تنظیم درجه حرارت بدن وجود دارد. هیپوتالاموس یکی از این اندام ها است.
هیپوتالاموس مانع بالا و پایین رفتن دمای بدن از یک حد خاص می شود. در بدن موجودات خونگرم، همواره بین گرمای از دست رفته و حرارت تولید شده تعادل برقرار است.
