هوبره پرنده بمب انداز
گردشگری › حیات وحش
- 97/08/19
هوبَره
به هوبره به دليل روش عجيب دفاعي‌اش در مقابله با پرندگان شکارچي، «پرنده‌ي بمب‌انداز» نام داده‌اند. اين پرنده‌ي کمي بزرگ‌جثه، ترجيح مي‌دهد به جاي این که پرواز كند، بدود يا روي زمين راه برود.
خانواده
هوبره‌ييان (Otididae)
جمعيت
جمعيت اين پرنده نامشخص است. اما از گونه‌هاي حمايت شده به‌شمار مي‌رود که پراکنش و جمعيت کمي دارد.
پراکنش
در خاور نزديک، جنوب فلسطين و بيابان‌هاي سوريه، عراق، جنوب ارمنستان تا مکران و افغانستان، جزاير شرقي، قناري، شمال آفريقا، عربستان، ترکستان روسيه و در شرق تا مغولستان پراکنش دارد. در پاييز و زمستان در اکثر مناطق بياباني و نيمه بياباني ايران ديده مي‌شود. تاکنون تخم‌گذاري آن‌ها در استان‌هاي تهران، کرمان، يزد، شيراز، خراسان رضوي و سمنان نيز گزارش شده است.
زيست‌گاه
هوبره‌ها در دشت‌ها، تپه‌ماهورها، ريگ‌زارها، بيابان‌ها و نواحي کويري با بوته‌هاي پراکنده زندگي مي‌كنند.
اندازه
طول بدن هوبره 60 سانتي‌متر و طول دو بال آن 150 سانتي‌متر است.
ريخت‌شناسي
هوبره بدني به رنگ قهوه‌اي خاکي و روشن دارد. دسته‌اي پر سفيدرنگ روي پيشاني آن ديده مي‌شود و پرهاي سياه و سفيد بلندي از دو طرف گردن آويزان است. چشمان اين پرنده زرد و درشت است و انتهاي شاه‌پرهاي سياه آن در هنگام پرواز ديده مي‌شود. با‌ل‌هاي هوبره باريک و مستطيل شکل است.
رژيم غذايي
هوبره از مواد گياهي، حشره و حيواناتي مانند قورباغه و مارمولک تغذيه مي‌كند.
زادآوري
پرنده‌ي ماده در لانه‌ي خود، كه روي زمين از گون ساخته است، 2 تا 3 تخم مي‌گذارد.
وضعيت حفاظتي گونه
هوبره از پرندگان حفاظت‌شده‌ي ايران است.
لانه‌هايي روي زمين
هوبره‌هاي نر و ماده شبيه هم هستند و تنها تفاوت آن‌ها در پرهاي ريش‌مانندي است كه روي گردن نرها وجود دارد.
هوبره‌ها در مناطق باز بياباني زندگي مي‌كنند. رنگ موادي كه لانه‌ي خود را با آن مي‌سازند و رنگ تخم‌هاي آن‌ها، بسيار شبيه خاك مناطق بياباني است. به همين سبب، تشخيص لانه‌ي آن‌ها آسان نيست. اين ويژگي از يك‌طرف به نفع هوبره‌هاست؛ زيرا حيوانات شكارچي به‌راحتي تخم‌هاي آن‌ها را پيدا نمي‌كنند. اما از طرف ديگر، يكي از عوامل تهديد نسل آن‌ها به‌شمار مي‌رود. زيرا امكان دارد دام‌هاي اهلي، كه روزانه براي چرا به مناطق محل زيست هوبره‌ها برده مي‌شوند، در مسير حركت خود اين لانه‌ها را تخريب كنند و تخم‌هاي داخل آن‌ها را از بين ببرند.
پرنده‌ي بمب‌انداز
هوبره از پرندگاني است كه حتي وقتي احساس خطر مي‌كند، ترجيح مي‌دهد روي زمين راه برود يا بدود. رنگ بدن هوبره‌ها با رنگ زيست‌گاه آن‌ها تناسب زيادي دارد. به همين سبب، به‌خوبي مي‌توانند خود را از ديد دشمنان مخفي كنند.
اگر در هنگام پرواز، يك پرنده‌ي شكاري هوبره را تعقيب كند، اين پرنده از روش جالبي براي دفاع از خود استفاده مي‌كند. هوبره در اين حالت، مدفوع چسبناك خود را مانند يك بمب به سمت پرنده‌ي شكاري تعقيب‌كننده پرتاب مي‌كند! اين بمب طبيعي، كه بسيار چسبناك است، پر و بال پرنده‌ي شكاري را به‌هم مي‌چسباند و مانع ادامه‌ي پرواز آن مي‌شود.
پرندگاني درمعرض خطر
هوبره جزو پرندگان حمايت شده است؛ زيرا جمعيت آن بسيار كم شده است و در معرض خطر انقراض قرار دارد. عوامل گوناگوني، از تخريب زيست‌گاه گرفته تا شكار بي‌رويه يا قاچاق تخم يا خود پرنده، نسل هوبره‌ها را تهديد مي‌كند.
در كشورهاي عربي، سنت ديرينه‌اي براي شكار هوبره وجود دارد. ساكنان اين كشورها، پرندگان شكاري را براي شكار هوبره تربيت مي‌كنند. به همين دليل، تعداد هوبره‌ها در اين كشورها كاهش چشمگيري يافته و بازار پرسودي براي قاچاق اين پرنده به اين كشورها ايجاد شده است. قاچاقچيان هوبره، تخم يا خود اين پرنده را از ايران به كشورهاي عربي قاچاق مي‌كنند و به قيمت زيادي مي‌فروشند. اما چون قاچاقچيان آن‌را دور از چشم مأموران محيط‌زيست به اين كشورها حمل مي‌كنند، ناچارند تعداد زيادي از اين پرندگان را در محيط‌هاي تنگ جا بدهند. در نتيجه، بخش زيادي از هوبره‌ها يا در ميان راه از بين مي‌روند يا آسيب زيادي مي‌بينند.
خويشاوندان
از اين خانواده دو گونه ديگر در ايران زيست مي‌کنند که عبارت‌اند از: زنگوله‌بال و ميش‌مرغ. ميش‌مرغ بزرگ‌ترين پرنده خشکي‌زي ايران است.
نقش هوبره در طبيعت
هوبره با تغذيه از حشر‌ه‌ها و حيواناتي مانند مارمولك، به تعادل جمعيت آن‌ها در طبيعت كمك مي‌كند. اين پرندگان با خوردن بذر گياهان و دفع آن‌ها در مناطق ديگر، به پراكنش گياهان ياري مي‌رسانند. هوبره يكي از غذاهاي مورد علاقه‌ي پرندگان شكاري و انسان است.
