اختراع جدید ناسا برای یافتن موجود زنده در دیگر سیاره‌ها
علمی و تکنولوژی › اختراعات
- 97/08/07
ناسا جدیدا دستگاهی اختراع کرده که می‌تواند به مریخ‌نوردها در پیدا کردن آثار حیات در مریخ و دیگر سیاره‌ها کمک کند.این دستگاه به شکل یک جعبه ساخته شده و «لپ‌تاپ شیمیایی» (Chemical Laptop) نام دارد. با این حال قابلیت‌اش خیلی بیش‌تر از یک آزمایشگاه شیمی پورتابل معمولی است. کارکرد یک نمونه از این دستگاه روی زمین آزمایش شده و حالا وقت آن است که امتحان خود را در فضا و روی دیگر سیارات پس بدهد.
کارکرد یک نمونه از این دستگاه روی زمین آزمایش شده و حالا وقت آن است که امتحان خود را در فضا و روی دیگر سیارات پس بدهد.
هدف اصلی لپ‌تاپ شیمیایی، پیدا کردن آثار حیات روی سیاره‌های دیگری به غیر از زمین است، به این ترتیب که باید دنبال نشانه‌های آمینو اسید و اسیدهای چرب بگردد، زیرا روی کره‌ی زمین این دوتا هستند که (به ترتیب) بنیان بافت‌های پروتئینی و سلولی موجودات زنده را تشکیل می‌دهند. پس مشاهده‌ی این‌ها به معنای سرنخی برای علایم زندگی تلقی خواهد شد.
طرز کار دستگاه از دستور‌العمل ویژه‌ای پیروی می کند: نمونه‌هایی که از سطح مریخ یا دیگر سیارات برداشته می‌شوند باید قبل از آنالیز، در آب حل شوند. این دستگاه که به قول خود دانشمندان و محققان سازنده‌اش، یک جور اسپرسو ساز است، به نمونه‌ی برداشته شده گرما داده و آن را در آب حل می‌کند، آن را رنگ می‌کند و سپس از مواد شیمیایی ضروری استفاده می‌کند تا مولکول‌های آن را شناسایی و اسیدهای مورد نظر را پیدا کند. مشخصات مواد و ساختار تشکیل دهنده‌ی نمونه توسط لیزر آنالیز خواهند شد.
این دستگاه علاوه بر تشخیص آمینو اسید و اسیدهای چرب، می‌تواند جزییات بیش‌تری را درباره‌ی نوع آن آمینو اسید هم به دست بیاورد. این معلوم می‌کند که آیا آمینو اسیدهای پیدا شده، آثاری از روی بدن یک موجود زنده هستند یا خیر. منطق کار بر این اساس است:
ما عمدتا در طبیعت موجودات زنده دو گونه آمینو اسید دست چپی و دست راستی داریم که بر اساس ساختار مولکولی‌شان به این نام شناخته می‌شوند. این آمینو اسیدها که «انانتیومر» (enantiomers) نام دارند، هرکدام دارای ویژگی‌های متمایز و خاص خود هستند؛ ضمن این‌که ساختار مولکولی این دو به شکل قرینه‌ی غیرهم‌سانی از یکدیگر است، به طوری که دقیقا آینه‌ی یکدیگر نیستند و نمی‌توان آن‌ها را روی هم منطبق کرد.
طی بسیاری از عکس‌العمل‌های زیستی (بیولوژیکی)، نوع آمینو اسید مولکول ثابت می‌ماند. حیات روی کره‌ی زمین بیش‌تر حول آمینوهای دست چپی رقم خورده است و دانشمندان هنوز از چرایی این موضوع بی‌اطلاع هستند.
این دستگاه علاوه بر تشخیص آمینو اسید و اسیدهای چرب، می‌تواند جزییات بیش‌تری را درباره‌ی نوع آن آمینو اسید هم به دست بیاورد.
از همین رو آن‌ها فرض را بر این می‌گمارند که در حیات روی سیاره‌های دیگر باید آمینو اسیدهای دست راستی غالب باشند. از طرف دیگر، چون احتمال این‌که آمینو اسیدهای دست راستی و دست چپی در یک فرم حیاتی به طور یکسان وجود داشته باشند، خیلی پایین است، اگر در یک نمونه ترکیب مساوی از این دو مشاهده شد، آن مولکول نمی‌تواند متعلق به یک موجود زنده باشد.
آمینو اسیدهای دست راستی و دست چپی خیلی شبیه به هم هستند و تشخیص آن‌ها از هم توسط یک انسان کار آسانی نیست؛ چه برسد به این‌که این نمونه روی یک سیاره‌ی دیگر هم باشد.
برای حل این مشکل، دستگاه لپ‌تاپ شیمیایی از رنگ استفاده می‌کند. این دستگاه رنگ را فقط برای یک دسته از آمینو اسیدها (دست راستی یا دست چپی) به کار می‌برد. به این ترتیب دانشمندان می‌توانند میزان گستردگی این‌ها را در یک نمونه بهتر مشاهده کنند و حتی با حیات روی زمین مقایسه‌اش کنند.
«جسیکا کریمر» (Jessica Creamer) از اعضای آزمایشگاه Jet Propulsion Laboratory گفته که اگر تنها یک نمونه هم پیدا شود، می‌تواند نشانه‌ای قوی برای وجود حیات در سیارات دیگر باشد. لپ‌تاپ شیمیایی در نوع خود دقیق‌ترین و حساس‌ترین دستگاهی است که از زمین به دیگر سیارات فرستاده خواهد شد.
