تاریخچه بیماری طاعون در ایران
خواندنی › تاریخ
- 98/04/01
در تاریخ پزشکی، طاعون انسانی همواره یکی از کشنده ترین بیماری ها محسوب شده و در خلال قرنها، جان میلیونها انسان را گرفته است. عامل مسبّب این بیماری تا پایان قرن نوزدهم ناشناخته بوده و سه همه گیری بزرگ آن که بین قرن های ششم تا نوزدهم میلادی رخ داده، بر وضعیت اقتصادی جامعه جهانی اثر شدیدی گذاشته است.در چهارصد سال گذشته، ایران نیز چند بار دچار شیوع طاعون انسانی شده است و در قرن بیستم، این حمله ها همچنان ادامه یافته است، به ویژه در مناطقی مانند غرب ایران که این بیماری در آن بومی بوده است.
طاعون چیست ؟
طاعون یک بیماری واگیردار است که عامل آن باسیل یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) است. این باسیل گرم منفی است که با رنگ‌های اختصاصی مثل رایت و گیمسا و وایسون به صورت دو قطبی دیده می‌شود. رشد این باکتری در محیط‌های حاوی خون و مایعات بافتی و در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد به سرعت اتفاق می‌افتد. کلونی‌ها به صورت نامنظم و خشن است. این باسیل در سال ۱۸۹۴، پس از سال‌ها پژوهش، توسط الکساندر یرسین کشف شد. این بیماری کشنده بارها در طول تاریخ باعث بحران‌های شدید اقتصادی و اجتماعی شده‌اس
سه حمله بزرگ طاعون که بین قرن ششم تا نوزدهم میلادی رخ داده اند
- طاعون ژوستینی3 که در قسطنطنیه (امپراطوری بیزانس) در قرن ششم میلادی رخ داد و تا خاورمیانه و کرانه های مدیترانه گسترش یافت و در اروپا نیز به صورت محدودتر مشاهده شد. این حمله، شمار زیادی را از بین برد 25 میلیون نفر را از پای درآورد.
- دوّمین حمله از نوع خیارکی بود و از هند، چین یا استپ های روسیه آغاز شد و در 1347 میلادی به شرق اروپا رسید. در کمتر از سه سال، بیشتر اروپا را فراگرفت و به «مرگ سیاه» شهرت یافت. در آن زمان، برای نخستین بار، علاوه بر اقدامات پیشگیرانه، قرنطینه هایی اعمال شد. با وجود این تلاش ها، حدود 42 میلیون نفر در جهان از بین رفتند که 25 میلیون نفرشان اروپایی بودند. به خاطر تعداد بیشمار مرگ و میرها، در مردم این تصور ایجاد شده بود که دنیا به آخر رسیده است.
- سومین حمله، اپیدمی در هنگ کونگ بود که در سال 1855، از ایالت یونن در چین شروع شد و تا سه چرخه متوالی ادامه یافت. چرخه سوم، که در سال های 1980 شروع شده بود، در 1984 به هنگ کونگ رسید و به سرعت از طریق کشتی های اقیانوس پیما به دیگر کشورها سرایت کرد.
وضعیت کنونی طاعون
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی قارهٔ آفریقا(ماداگاسکار، موزامبیک، تانزانیا، جمهوری دموکراتیک کنگو) و سپس آسیا(هند بالاترین آمار مبتلایان به طاعون را دارند. این دو قاره به تنهایی ۹۹٪ مناطق طاعون‌زده در سال ۱۹۹۷ در جهان را تشکیل می‌دادند. در آمریکای جنوبی و غرب ایالات متحده آمریکا نیز در سال ۱۹۹۷ چند مورد اعلام شده بود.
