بیوگرافی شیخعلی خان زنگنه وزیر با درایت کرمانشاهی در دوره صفویه
خواندنی › زندگی نامه
- 97/10/14
شیخعلی‌خان زنگنه (زاده در کرمانشاه990 - درگذشته 1068اصفهان) سیاستمدار ایرانی بود، که در فاصله سالهای 1048 تا 1068 هجری شمسی، برای نزدیک به 20سال، به عنوان وزیر اعظم شاه سلیمان صفوی فعالیت نمود.شیخعلی خان فرزند علی بالی بیک زنگنه، از بزرگان ایل زنگنه بود. شیخعلی خان در سال 1049ق به امارت ایل زنگنه رسید و در زمان شاه عباس دوم به سال 1064ق/1653م به عنوان حاکم کرمانشاه منصوب شددرگذشت شیخعلی خان زنگنه
شیخعلی خان در طول بیست سال وزارت خود کارهای بزرگی انجام داد و کشور را از لحاظ اداری، اقتصادی، نظامی و سیاست خارجی، حیاتی نو بخشید و سرانجام پس از حدود بیست سال وزارت در سال 1100ق درگذشت.
زمان صدارت شیخعلی خان زنگنه
شيخ علي خان زنگنه، وزير شاه سليمان صفوي، که بايد او را اميرکبير عصر صفوي دانست، چندين بار به فکر اصلاح و مميزي تيول ها افتاد، ولي موفق نشد؛ به قول شاردن، «همه خان هاي بزرگ به خاطر منافع خود، در پنهاني، با اين کار مخالفت مي ورزيدند؛ زيرا همگي از اين املاک در تيول خود داشتند و در اين ميان برخي بر اثر تجديد نظر، عوايدشان به ربع و حتي کمتر از آن کاهش يافت، به نظر مي رسد مثل معروف شاه مي بخشد، شيخ علي خان نمي بخشد، از اين زمان پديد آمده باشد. شيخ علي خان زنگنه (درگذشت 1100ه.ق) از امرا و رجال عهد صفويه و وزير معروف شاه سليمان اول صفوي، پدرش، علي بيگ زنگنه، از جانب شاه منصب ميرآخوري داشت. شيخ علي خان، بعد از پدر، منصب ميرآخوري يافت و چون شاه سليمان را از شر وزيري که در آغاز جلوسش بدو اعتنا نمي کرد خلاص نمود، منصب وزارت و عنوان اعتمادالدوله يافت (1079ه ق). گويند وي کارهاي مملکت را منظم نمود و در تعظيم علما و فقرا مي کوشيد و شب ها در لباس مبدل در محلات شهر گردش مي کرد. برخي، آغاز وزارت او را در سال 1086 ق نوشته اند. در دوره وزارت شيخ علي خان ضعف ها و کاستي ها نه تنها جبران، بلکه در بسياري موارد اوضاع حتي (به ويژه به لحاظ کمي) بهتر از زمان عباس اول شد. لذا، اگر هم سقوط صفويه بسته به جريان زوال گونه اي در دوره پس از عباس اول بوده باشد، در دوره بيست ساله وزارت شيخ علي خان اين گونه نبوده است. اين تحقيق بر آن است تا اوضاع ايران را در طي بيست سال وزارت شيخ علي خان روشن کند
شیخعلی خان در فرهنگ عامهٔ مردم کرد
ضرب‌المثلی مشهور در زبان کردی وجود دارد که «شا بهخشێ، شێخعهلیخان نیهبهخشێ»، یعنی «شاه می‌بخشد، شیخعلی‌خان نمی‌بخشد»، به سختگیری شیخعلی‌خان زنگنه اشاره دارد. شاه سلیمان صفوی اقدام به پرداخت برخی انعام‌ها و بخشش‌ها می‌کرد و بار سنگینی بر بودجه مملکت وارد می‌کرد، اما شیخعلی خان زنگنه از پرداخت چنین ارقامی سرباز می‌زد. به همین دلیل این ضرب‌المثل در میان مردم بر سر زبان افتاد.
همچنین قلهٔ کوه پراو در کرمانشاه به نام شیخعلی‌خان زنگنه، قلهٔ شیخعلی‌خان نام گرفته‌است.
یاد بودهای شیخعلی خان
مسجد شیخ علیخان زنگنه /مدرسه شیخ علیخان زنگنه /کاروانسرای شیخ علی خان زنگنه /وقف‌نامه شیخ علیخان زنگنه /محلۀ شیخ علیخان اصفهان /قلهٔ شیخعلی خان
