بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل
گردشگری › آثار تاریخی
- 98/04/01
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی کامل ترین خانقاه
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی شاید از معدود بقعه های کشور باشد که تا این حد جاذبه های گردشگری بالایی برای پذیرش مسافر دارد. بقعه ای که فراتر از یک آرامگاه، با معماری عجیب و زیبایش از هفتصد سال پیش در اردبیل همچنان پابرجاست. محلی که امروز به نام بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی معروف است حدود هفتصد سال پیش باغ بزرگی بنام اسفریس بود که شیخ صفی الدین در بخشی از آن به ارشاد و تدریس مریدان خود می پرداخت.
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی بزرگ ترین، کامل ترین و برجسته ترین خانقاه می باشد. این آرامگاه از لحاظ شاهکارهای هنری و معماری و نمایش اصول اساسی عرفانی در سطح جهان نیز ارزش والایی به خود اختصاص داده است. معماری ایلخانی و تیموری با الهام از فلسفه صوفیانه، انواع جدیدی از فضاها و الگوهای تزئینی را خلق کرده اند. این مجموعه که آرامگاه بنیانگذار سلسله صفوی است، قداست و ارزش خود را تا به امروز حفظ کرده است.
معرفی شیخ صفی الدین اردبیلی
هشتصد سال پیش، مولانا فرمود «صوفیانِ عشق را خود خانقاهی دیگر است.» شیخ صفی‌الدین اردبیلی، صوفیِ عاشق و سوخته، هنگام وفات مولانا 22
سال سن داشت و بعدها، شاید بدون اینکه این مصراع مولانا را خوانده باشد، خانقاه خود را تبدیل به «خانقاهی دیگر» ساخت؛ زیارتگاه عشق و ایمان. جایی که فقرا اطعام می‌شدند و درویشان بی‌چیز، سرپناه و غذایی دریافت می‌کردند. شیخ صفی‌الدین اردبیلی، از صوفیان پاک باخته بود و بعدها، خاندانِ جهانگشای صفوی خود را با افتخار از نسل او می‌دانستند و برخی از شاهان آن نسل، در کنار بقعه و خانقاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی دفن شده‌اند. ویژگی های منحصر به فرد این بنای دیدنی اردبیل باعث شد که در تاریخ 15 دی ماه سال 1310 با شماره 64 در فهرست آثار ملی ایران قرار گیرد
قالی اردبیل از مشهورترین قالی های جهان
یکی از آثار مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی فرش بسیار معروفی به نام قالی اردبیل است که یکی از مشهورترین قالی های جهان است و در گذشته در آرامگاه وی بوده اما هم اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت کشور انگلستان نگهداری می‌شود. همچنین این اثر ارزشمند توانست نظر کارشناسان سراسر جهان را نیز به خود جلب کند و در سال 2010 در ثبت فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گیرد.
معماری آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی
یکی از ویژگی های منحصربه‌فرد این مجموعه گرد هم آمدن ده‌ها اثر بدیع در رشته‌های مختلف هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ بری کتیبه های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبت های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد. این اثر از ساختار معماری فخیمی برخوردار است و این خود یکی از دلایل تمایز آن با سایر مجموعه های تاریخی ایران به شمار می آید.
سر در اصلی بقعه شیخ صفی الدین که در زمان شاه عباس دوم و زیر نظر اسماعیل نقاش اردبیلی در سال 1057 ساخته شده بود، تا سال 1321 خورشیدی در ضلع شمالی میدان فعلی عالی قاپو قرار داشته که در آن سال بقایای سردر به دستور اداره کل باستان شناسی برداشته شد و کاشی های معرق آن فعلا در انبار بقعه نگهداری می‌شوند.
در این آرامگاه ابتدا با گذشتن از در چوبی بزرگ وارد حیاط مشجر مستطیل شکل می شویم که دور تا دور آن با دیوارهای آجری و با ازاره های سنگی محصور شده است. راهرویی بین حیاط بزرگ و صحن اصلی وجود دارد که از طریق دری در سمت شمالی به محوطه شهیدگاه و در سمت جنوبی به محوطه ای به نام “چله خانه” یا قربان گاه مرتبط می شود. صحن اصلی، حیاط مستطیل شکلی است که با تخته سنگ های صاف مفروش شده است و حوضی در وسط آن قرار دارد.
