مراسم آب مقدس و حوض ماهی در شیراز
گردشگری › فرهنگ و تمدن
- 97/09/29
تا 50 سال پیش در فارس ، سه حوض ماهی در شیراز ، فسا و زرقان وجود داشت اما با خشک شدن حوض ماهی فسا اکنون دو حوض دایر است . مراسمی که برای این دو حوض ماهی وجود دارد، تقریباً مشابه است . از زیر کوه سعدی ، چشمه ای بیرون می آید که چند چاه برای استفاده از آن در خانه های بالادست آرامگاه حفر شده است . حوض ماهی آرامگاه سعدی ، هم سطح زمین و مظهر قنات و چشمه است . تردیدی وجود ندارد که پیش از زمان سعدی و حتی در ایران باستان ، این آب جریان داشت و مقدس بود . به همین دلیل سعدی برای این آب اهمیت قایل بود . براساس نوشته «ابن بطوطه» که دوبار در سال های 725 و 748 هـ.ق، (بار اول حدود 30 سال پس از درگذشت سعدی) به شیراز آمده بود ، سعدی این حوض هشت ضلعی را ساخته است .مراسم و باورهای مردم شیراز و اطراف ، تا سال 1327 شمسی که سال تخریب آرامگاه سعدی برای تجدید بنای آن است ، بسیار جدی و اجرای آنها بسیار ضروری بود . تا آن زمان هر سال حدود ده هزار نفر در چهلمین روز پس از عید نوروز در محوطه جلوی آرامگاه سعدی جمع می شدند و آش نذری که در فارس اصطلاحاً «دیگ جوش» نامیده می شود ، می پختند و از بامداد تا شب شادی می کردند و بر این باور بودند که یک ماهی قرمز که یک حلقه طلایی در بینی دارد ، در آب بالا می پرد و می رود .
ماهی های این آب مقدس است و هیچ کس حق صید آنها را ندارد. عده ای بر این باورند که صاحب این حوض حضرت امام حسن (ع) است و معتقد هستند که اگر دختر یا پسری خود را با این اب بشویند بخت آنها باز میشود که امروزه مردم در شب چهارشنبه سوری این کار را انجام میدهند . در گذشته مردم باور داشتند که این آب، سحر و جادو را باطل می کند. وکشاورزان یک ظرف از این آب بر می برای آبیاری مزارع خودو سکه هایی را برای براورده شدن ارزوهای خود به این می انداختند.
امروزه هنوز مردم کوی سعدی بر این باورند و در حوض ماهی سکه می اندازند تا آرزوهایشان برآورده شود ، ولی آداب و مناسکی در این زمینه وجود ندارد . در زرقان چنین مراسمی هنوز ادامه دارد . پس از ساخت آرامگاه سعدی ، از آب تنی در این حوض برای برآورد نیاز جلوگیری شد و دیگر کسی در محوطه حوض ماهی به آب دسترسی ندارد . اما حدود 150 متر بعد از آرامگاه ، در کوچه ای که اصطلاحاً کوچه حمام سعدی می نامند ، مردم برای باورها و مناسک خود از آب چشمه یا قنات سعدی استفاده می کنند .
