لباس محلی مردان ایلام
گردشگری › فرهنگ و تمدن
- 97/09/28
نگرش مردان ايلام به لباس خود به شيوه اي است كه بايستي نشانگر مردانگي ، بزرگ منشي وموقعيت اقتصادي وحتي اجتماعي وي در جامعه باشد. اين روند در نقاط شهري وپر جمعيت گرايشي به سوي البسه گران قيمت ووارداتي مي باشد. در حاليكه در نقاط عشايري وروستايي كه هنوز پاي بندي به سُنتهاي تا حدودي زيادي برقرار است ،توجه به لباس محلي ولي از نوع مرغوب وآراسته ي آن هنوز از دلگرميهاي مردان است .تغییرات لباس در ایلام به مانند سایر عناصر و پدیده‌های فرهنگی تابع متغییرهای فراوانی است و البته کمترین تغییرات را می‌توان در نقاط عشایری و روستاهای دور افتاده مشاهده کرد و جالب اینکه در این نواحی مردم هنوز برای لباس سنتی خود احترام خاص قایل بوده و به راحتی تن به مُدهای وارداتی نمی‌دهند.
بكار بردن هر گونه تزئنيات در لباس مردان مطرود بوده وآنرا ويژه ي زنان مي دانند قلمرو تقريباً كوچك فعلي استان ايلام با جمعيت آن شرايطي را فراهم آورده كه معمولاً بيشتر عناصر لباس از گروههاي همسايه اقتباس گشته وبا معدود تغييراتي در پاره اي مواقع در اين ديار ماندگار گردد . تفاوتهاي اساسي در لباس مردان تنها بين عرب زبانان جنوب استان كه خود به استان خوزستان متصل مي باشد ديده مي شود وساير نقاط استان اين تمايزات آنقدر اندك است كه در پاره اي از موارد به چشم نمي آيد. و اين تفاوتها نيز به مرورزمان در حال تغيير به سوي همساني مي باشد. بطور كلي لباس جمعيت شمالي ومركزي استان تا حدود زيادي متاثر از استان كرمانشاه كه خود نيز ار كُردان مي باشند بوده و قلمروشرقي وجنوبشرقي استان نيز به مقدار زيادي از پوشاك لُرها طي ايام استفاده نموده اند با اين توصيف عمده ترين پوشاك مردان ايلامي از اين قرارند :
كِلاو
بغير از كلاههاي وارداتي گوناگوني كه عموماً براي محافظت از سرما ويا گرما در فصول مختلف بعضاً بكار گرفته مي شود بسياري از مردان ايلامي از نواحي كلاه يا عرقچن كوچك استفاده مي كنند كه از جنس پارچه نخي سفيد ، يا راه راه و بعضاً مشكي راه راه بوده وبرروي آن چفيه مي بندند. اين نوع عرقچن در نقاط مركزي ، شمال وشرقي استان وآنهم بيشتر در نقاط عشايري وروستايي بكار برده مي شود .والبته تنها مردان بزرگسال وكهنسال بيشتر از آن استفاده كرده وساير مردان تنها گاهي چفيه به تنهايي به سر مي بندند.
لَچِگ يا چفيه
چفيه يكي ديگر از سر پوشهاي مردان است كه عموماً وارداتي بوده ودر اشكال مختلف مانند سفيد ، سفيد راه راه ، مشكي راه راه وگاهي زمنه سفيد ورگه هاي قرمز يا سبز وبعضاً داراي ريسه دار كناره مي باشند كه بيشتر به تنها به دور سر بسته مي شوند نوعي چفيه بازمينه مشكي وخطوط بسيار نازك قرمز تيره ، سبر با كناره رسه دار وجود دارد كه بيشتر در شهرستان ايوان ودهستان آسمان آباد شهرستان توسط مردان براي پوشش سر بكار مي رود وهمراه عرقچن مي باشد. اين چفيه بيشتر در شهرستان اسلام آباد كه با آنان هم مرز است استفاده دارد بشتركسانيكه به حج مي روند از نوع چفيه بازمينه كرم وگلهاي بوته وبرگ اسليمي زرد طلايي كه مخصوص كشور عربستان است، استفاده مي كنند كه نشانه ي حج رفتن آنان بوده ونوعي موقعيت اجتماعي فرد رانيز نشان مي دهد .
فَرَجِي يا كَرَك يا كَپنَك
نوعي بالاپوش مردانه واز جنس كرك مي‌باشد كه عمدتاً در نواحي عشايري براي فصل ر ما مورد اتفاده قرار مي گيرد ومانند پالتوبلند بوده وداراي آستين غير كاربردي مي‌باشد وزير آستينها سوراخي براي عبور دستها تعيبه شده است.
سُخمه
عنياً مانند « فَرَجي » بوده ليكن مقداري اندكي آستين داشته بسياري كوتاهتر از آن مي باشد. رنگ فرجي وسُمخه به نوع كُرك بستگي دارد.
عَبا
پارچه اي نازك وتوري مانند ودر رنگهاي تيره وسنگين وبلند مي باشد كه ويژه سادات وعرب زبانان جنوب استان مي باشدونوع ديگر آن كه به «قَترَه » نيز معروف است از نخ پشم گوسفند و يا پشم شتر ( بشتر ) توسط زنان محلي بافته مي شود ودر شهرستان مهران بشتر مورد استفاده قرار مي گيرد .
خُفتان
نوعي پالتو مردانه واز جنس مخمل مشكي يا سرمه اي است كه معمولاً فاقد هر گونه تزئينات بوده وجيب در طرفين دارد ودر گذشته مورد استفاده مردان به عنوان بالاپوش بوده است وعيناً شبيه «كَمَر چين ) زنانه مي باشد با اين تفاوت كه فاقد هر گونه تزئينات مي باشد .
در حال حاضر اكثر مردان استان از كُت و ساير بالا پوشهاي وارداتي در فصول سرما افتاده مي كند .
شِوال
شلوار مردان (بويژه در نقاط عشايري وروستايي) از جنس تي‌ترون وامثالهم وهمواره تك رنگ مي باشد ودر قسمت باسن ورانها كاملاً گشاده ودر پائين هم باريك م شود. به شكلي كه براي هر شلوار چند برابر نياز واقعي پارچه بكار برده مي شود ودر گويش محلي به آن «شِوال جافي » يا «شِوال كُردي » مي گويند. در نقاط شهري وپرجمعيت درصد مردان استفاده كننده از اين شلوار بسيار كم مي باشد.
كِلاش
كلاش نوعي كفش (امروزه مردانه ودر گذشته هم مردانه وهم زنانه ) است كه توسط مردان با نخ پنبه وجوال دوز به شيوه اي خاصي روي يك قطعه لاستيك پهن به اندازه كمي بزرگتر از كف پاها بافته مي شود. اين لاستيك از روه داخلي چرخهاي كهنه ي اتومبيل تهيه مي‌گردد. وامروزه در برخي نقاط عشايري وروستايي مورد استفاده قرار مي گيرد.ساير پوشش هاي بدني مردان وزنان ايلامي تقريباً همانهايي هستند كه در سراسر كشور به صورت پوشاك در بازار عرضه ومورد استفاده قرار مي گيرند .
دشداشه
نوعي پيراهن بسيار بلند وآستين دار مي باشد كه معمولاً در قسمت گردن چند دكمه داشته وگشاد وتا روي پاها مي رسد وازجنسهاي مختلف ولي عموماً تك رنگ ونازك مي‌باشد كه صرفاً توسط عرب زبانان جنوب استان ويامهاجران از عراق مورد استفاده ي مردان مي‌باشد.
