حقایق جالب شکل منظومه شمسی
علمی و تکنولوژی › جهان هستی
- 97/10/05
منظومهٔ شمسی یا سامانهٔ خورشیدی سامانه‌ای دربرگیرندهٔ یک ستاره به نام خورشید و شماری اجرام آسمانی دیگر است که در مدارهایی مستقیم یا غیر مستقیم پیرامون آن می‌گردند. با اینکه دانشمندان تحقیقات بسیاری انجام داده اند، ولی هنوز معلوم نشده که چرا منظومه شمسی به این شکلی است که الان دیده می شود؟ و آیا امکان دارد که این منظومه در آینده به شکل دیگری در بیاید، درست مانند سایر منظومه ها که به شکل های دیگری در این جهان وجود دارند؟
پژوهشگران بعد از آنکه تحقیقات متعدد و دقیقی به عمل آوردند، متوجه شدند که شکل هر منظومه با چگونگی پیدایش آن منظومه رابطه دارد. از سوی دیگر، انسان قوانینی را در طبیعت کشف کرده، که این قوانین می گویند منظومه شمسی نمی توانست جز به شکل فعلی خود، به شکل دیگری به وجود آید.
همه می دانیم زمین در مداری خاص و معین، دائماً و بی وقفه به دور خورشید می چرخد؛ و به مدت زمانی که طول می کشد تا زمین یکبار به دور خورشید بچرخد، «سال خورشیدی» یا «سال شمسی» گفته می شود. سیاره های دیگر نیز به همین شکل مدارهایی مشخص دارند. تنها تفاوت این مدارها با مدار زمین در این است که بعضی از مدارها کوچکتر و برخی بزرگتر از مدار زمین هستند.
حال سوال این است که چگونه این منظومه ی خورشیدی پدید آمده است و چگونه سیاره ها دارای این اندازه، موقعیت و این مدارها شده اند؟
ستاره شناسان هنوز جواب دقیق این سوال را نمی دانند، اما در این زمینه فرضیه هایی دارند و این فرضیه ها به دو گروه تقسیم می شوند:
_فرضیه اول می گوید: پدید آمدن سیاره ها بخشی از تغییر تدریجی خورشید بوده است که در توده ی چرخنده ای از گاز داغ، به حجم و درخشندگی فعلی اش در آمده است. سیاره ها که روزی توده های کوچک چرخنده ای در میان گاز و توده ی عظیم گرد و غبار بودند، بعدها به این طریق شکل مستقلی به خود گرفتند.
_فرضیه دوم می گوید: روزگاری میان خورشید و ستاره ای که از پهلویش می گذشت، برخورد کوچکی رخ داد. آنگاه اجزای بزرگی از خورشید جدا شدند و این قطعات در فواصل مختلفی به دور خورشید شروع به چرخیدن کردند. آن اجزا اکنون همین سیاره ها هستند.
در حال حاضر برای ما مهم نیست که کدام یک از این دو فرضیه درست است. بیایید ببینیم منظومه شمسی نظم و حالت خود را چگونه به این شکل حفظ کرده است.
یوهانس کپلر برای حرکت سیاره ها قوانینی کشف کرد که به صورت زیر بیان می شوند:
1_همه ی سیاره ها در یک مدار بیضی شکل به دور خورشید، می چرخند.
2_هر سیاره ای که در گردش خود به خورشید نزدیک می شود، سرعتش افزایش می یابد.
3_میان مسافت و دوری سیاره از خورشید و زمانی که سیاره ی مورد بحث مدار خودش را می پیماید، رابطه خاصی برقرار است.
سپس نیوتن آمد و قانون جاذبه را بیان کرد. البته قوانین سه گانه ی کپلر نیز یکی از پایه های اساسی قانون جاذبه ی نیوتن به شمار می آید. قانون جاذبه بیانگر این موضوع است که چگونه دو چیز همدیگر را به سوی خود جذب یا دفع می کنند.
بنابراین، اگر منظومه شمسی بر جای خود باقی مانده است، این در نتیجه ی وجود قوانین خاصی در طبیعت می باشد که همبستگی خورشید را با سیاره ها تضمین می کنند.
