تاریخچه نخستین موزه در ایران
خواندنی › تاریخ
- 97/10/07
ارزش اشیاء گران بها چنان بالا بوده که در همان زمان برای نگهداری و بازدید از آنها تالارهایی مجزا انتخاب شدند که از آنها با عنوان موزه یاد می کردند. تالار سلام و تاجگذاری، کاخ ابیض (موزه مردم شناسی کنونی) و موزه مخصوص جزو این تالارها هستند.
تالار سلام اولین موزه ایران
ناصرالدین شاه پس از اولین سفر اروپا در سال 1290 هجری قمری و دیدن موزه ها و گالری های بزرگ کشورهای غربی تصمیم گرفت که موزه ای شبیه به موزه های اروپا در ارگ ایجاد كند. بدین منظور درجوار تالار عاج ، بناهای کاخ گلستان جدید، یعنی سرسرا و تالار آئینه گلستان و اتاق موزه را بنیاد نهاد.
ساخت اتاق موزه در سال 1291 ه.ق. آغاز و در سال 1294 ه.ق. پایان یافت. ولی به دلیل تزئینات زیاد و چیدن اشیاء که با نظارت مستقیم شاه صورت می گرفت بهره برداری از آن تا سال 1299 ه.ق. به طول انجامید.
علت نام گذاری تالار به سلام
پس از انتقال تخت طاووس از موزه های قدیم و تالار آئینه به اين تالار و نیز برگزاری سلام های خاص و رسمی در آن؛ نام تالار سلام را به خود گرفت. در این تالار نفیس ترین اشیاء و آثار هنری اهدایی، به ویژه جواهرات سلطنتی نگهداری می شد.
اعتمادالسلطنه، در یکی از روزنامه هاى آن روزگار، مورخ نهم ربیع الثانی 1294 ه.ق. می نویسد:"یکی از تالارهای بزرگ این عمارت 34 قدم طول و 25 قدم عرض دارد. میز و صندلی های عمارت کلا از طلای خالص است و یک تخت مرصع بسیار بزرگ که جواهر نفیسه بسیار دارد و خیلی گرانبها است، در این عمارت گذاشته شده است که در اغلب اعیاد در سلام عام بندگان اعلی حضرت پادشاهی روی آن تخت جلوس می فرمایند."
در سال 1345 به دلیل برگزاری مراسم تاجگذاری محمدرضاشاه پهلوی در این تالار، موزه آرایی آن بطور کلی دگرگون شد و به شکل امروزی درآمد.
اشیاء و وسایل تالار سلام
از اشیاء این کاخ می توان به ظروف زیبایی اشاره کرد که از جمله جالب ترین آنها سرویس چینی جنگ های ناپلئون بناپارت، سرویس اهدایی نیکلای اول، سرویس جواهر نشان اهدایی ملکه ویکتوریا و سرویس ساخته شده از سنگ گرانبها اهدایی الکساندر سوم است. در دوره پهلوی این ظروف به تالار ظروف انتقال یافت.
موزه مخصوص
این عمارت که در شمال کاخ گلستان و در طبقه زیرین تالار سلام قرار گرفته است ، در حقیقت بخشی از ساختمان اولین موزه ایران است که به دست توانای محمد ابراهیم خان معمار باشی ساخته شده است.
در زمان شاهان قاجار این مکان انبار چینی آلات و نقره هایی بود که از کشورهای اروپایی به آنها هدیه می شد. از اشیاء ویژه ای که در موزه مخصوص نگاهداری می شود ، می توان زره شاه اسماعیل صفوی، تیر و کمان نادر شاه افشار، ساعد بند و مهر فتحعلی شاه، تاج آقا محمدخان، دسته مهرهای سلاطین قاجار، گوی غلتان عاج، تخم شترمرغ و غیره را نام برد.
تالارهای این موزه بعد از گذران سال ها بار دیگر قد راست کرده اند و درهای خود را برای اولین بار پس از 40 سال به روی مردم گشوده اند، تا شاید بتوانند با نشان دادن زیبایی و عظمت خود، بخشی از تاريخ ایران را دوباره زنده سازند.
