تاریخچه روزنامه در ایران
خواندنی › تاریخ
- 97/10/16
روزنامه در ایران تاریخچهای دیرینه دارد شروع این صنعت از دربار شاهان قدیم بودهاست و متضمن اخبار مربوط به دربار و خصوصاً شخص پادشاه بودهاست؛ بنابراین میتوان روزنامه نگاری در ایران را به فصل روزنامه نگاری در باستان و روزنامهنگاری در عصر معاصر تقسیم کرد. کلمه روزنامه در زبان فارسی دارای ریشهای قدیمی است و در برخی از کتابهای سدههای نخست اسلامی این واژه با شکل روزنامجه دیده میشود. در دوران فتحعلیشاه، محمدشاه و اوان پادشاهی ناصرالدین شاه، اصطلاح «کاغذ اخبار» مورد استفاده مردم بودهاست ولی به مرور زمان روزنامه به معنای قدیم بکار رفته و اصطلاح «کاغذ اخبار» متروک شدهاستانتشار نخستین روزنامه در ایران
اولین روزنامه چاپی ایران، در دوره سلطنت «محمد شاه قاجار» از سوی «میرزا صالح شیرازی» در تهران تاسیس شد. نخستین شماره این نشریه ماهانه که دارای نام مخصوصی نبود و به تقلید از واژه روزنامه در زبان انگلیسی، «کاغذ اخبار» نامیده میشد، در 25 محرم 1253 قمری (اول ماه مه 1837 م) انتشار یافت. موسس نخستین روزنامه ایران، جزو دومین گروه جوانانی بود که در زمان فتحعلی شاه به همت «عباس میرزای نایبالسلطنه» برای تحصیل علوم جدید به انگلستان اعزام شده بودند. وی ضمن تحصیل در این کشور در فاصله سالهای 1230 تا 1235 قمری (1815 تا 1819 م) زبانهای انگلیسی و فرانسه و لاتین و علوم طبیعی و تاریخ را آموخت و با فن چاپ نیز آشنایی پیدا کرد.
او در بازگشت به ایران، سمت مترجم رسمی دولت را احراز کرد و نخستین چاپخانه و اولین روزنامه را در دستگاه دولتی پادشاهان قاجار دایر کرد. اکثر محققان اخبار وقایع شهر محرمالحرام را که در دوشنبه 25 محرمالحرام 1253 قمری برابر با اول ماه مه 1837 میلادی منتشر شده است، نخستین شماره روزنامه میرزا صالح میدانند. این روزنامه در دو برگ بزرگ با چاپ سنگی منتشر میشد. این شماره در دو ورق است که یک روی آن سفید و بر سرلوحه آن نشان دولتی نقش شده و در پایین آن «اخبار و وقایع شهر محرمالحرام 1253 که در دارالخلافه طهران است انطباع یافته» قید شده است. صفحه اول اخبار ممالک شرقیه که شامل اخبار دارالخلافه طهران است و صفحه دوم اخبار ممالک غربیه که خبرهایی از کشورهای ایتالیا، ینگه دنیا (آمریکا)، انگلند (انگلستان)، ترکیه و... درج شده است. اینکه نخستین نشریه ادواری ایران تا چه سالی چاپ و منتشر میشده دقیقا مشخص نیست. اما به استناد سفرنامههای اشخاصی که در آن سالها در ایران بودهاند و نوشتههای بعضی از مورخان این روزنامه حداقل سه سال منتشر شده است. تنها نسخه موجود از روزنامه کاغذ اخبار، در موزه بریتانیا نگهداری میشود.
