سوالات کودکان خود را جدی بگیرید
سبک زندگی › فرزندان
- 97/11/05
تنها چیزی که بچه‌ها را خسته نمی‌کند، سوال کردن است. همه چیز برای کودکان حکم معما را دارد، معمایی که خودشان از پاسخ دادن به آن عاجزند و برای همین دست به دامن بزرگ‌ترها می‌شوند. رگبارهای بی‌پایان سوالات ممکن است گاهی شما را به ستوه بیاورد، اما سعی کنید به سوالاتی که می‌کنند پاسخ دهید. يادتان باشد بهترین پاسخ‌ها، پاسخ‌های ساده هستند. چنانچه جواب سوالي را نمي‌دانستيد از گفتن اینکه جوابش را نمی‌دانید، نترسید. این که بچه‌ها بسیار سوال می‌کنند چیز تازه‌ای نیست اما تا حالا فکر کرده‌اید که چرا بچه‌ها این‌قدر دوست دارند که به دنبال جواب باشند؟ و آیا گمان می‌کنید باید به سوالات آنها جواب داد؟ اگر جواب‌تان مثبت است، چقدر بايد اين مسئله را جدي گرفت؟
كودكان به همان شكلي كه از نظر جسمي به خوراك نياز دارند تا بتوانند رشد جسمي داشته باشند به همان صورت نيازمند غذاي فكري هستند تا همزمان با رشد جسم‌شان، تفكرشان نيز رشد كند. اين رشد از طريق پرسش‌هاي آنان اتفاق مي‌افتد. هر سوالي كه كودك مي‌كند و هر جوابي كه مي‌شنود او را در رسيدن به اعتلاي فكري ياري مي‌كند. روانشناسان معتقدند که کنجکاوی کودک بی‌هدف نیست بلکه بر اساس امکانات طبیعی، حس کنجکاوی زمینه شناسایی آن را فراهم می سازد. روی این اصل یکی از اساسی‌ترین پایه‌های تربیت بر محور پاسخ‌های صحیح کودکان قرار داده شده است.
پدران و مادران با بررسی این سوالات به روحیات آنان پی‌برده، بهتر خواهند توانست فرزندان خویش را پرورش دهند. همچنین از نوع این سوال‌ها می‌توان متوجه علاقه‌مندی آنان نیز شد و حتی پس از این توجه‌یابی در صدد آموزش او برآمد.
مثلا کودکی که درباره حیوانات و زندگی آنها بسیار سوال می‌کند در واقع به حیوانات و زندگی‌شان علاقه‌منداست. در این صورت والدین می‌توانند برای او کتاب‌هایی تهیه کنند که در رابطه با اسم و زندگی حیوانات است. یا مثلا کودکی که در رابطه با موسیقی و صداهای مختلف آن سوال می‌کند به موسیقی توجه خاصی دارد و معمولا در آن استعداد هم دارد. بنابراین توجه و مطالعه درباره سوالات و نوع آنها در کودکان می‌تواند بسترساز پرورش و آموزش درست آنان باشد.
ما باید در پاسخ دادن به سوالات کودکان محدودیتی قائل باشیم. ما باید قوانین و محدویت‌هایی برای پرسش‌های آنان تعریف کنیم و به آنها بگوییم هر پرسشی زمان و مکان مشخصی دارد و مثلا باید خودت به فلان سن برسی تا جواب این سوال را بدانی اما یادتان باشد هرگز به آنها پاسخ دروغ نگویید. بلکه پاسخ را به زمان و مکانی دورتر موکول کنید.
گاهی اوقات منشأ پرسش کودکان ترس است. ترس کودکان از بلایای طبیعی مثل آتش سوزی، سیل، زلزله و از این قبیل. فرزند شما تصاویری در تلویزیون مشاهده می‌کند که مثلاً یک جنگل آتش گرفته است یا یک گردباد یا سیل شهری را نابود کرده است. ممکن است از شما بپرسد: «این آتیش تو خونه ماهم میاد؟» یا «این سیل تا این‌جایی که ما زندگی می کنیم هم می رسه؟»
والدین معمولاً دربرابر چنین سوالاتی پاسخ می دهند که، «این‌قدر احمق نباش بچه جون.» اما این به هیچ وجه جواب درستی نیست. فرزند شما سوال خیلی مهمی از شما پرسیده و برای آن باید یک پاسخ خوب داشته باشید. یک پاسخ خوب و درست به این سوال این می‌تواند باشد: اول اینکه باید درست به سوال فرزندتان گوش کنید.
باید ببینید منظور او از این سوال چیست. آیا نگران این است که جای شما امن نباشد؟ هیچ‌وقت نباید ترس‌ها و نگرانی‌های فرزندتان را دست کم بگیرید. و هیچ وقت هم نباید ترس‌های خودتان را با آنها درمیان بگذارید. به فرزندتان بگویید که مهم‌ترین کار مادر و پدر این است که او را یک جای امن نگه دارند.
به او بفهمانید که هرکاری می‌کنید تا او در امان باشد. وسایل و تجهیزات ایمنی خانه را به او نشان دهید و برای او توضیح دهید که درمواقع خطر چه می‌کنید. حتی می‌توانید به همراه او چندبار برنامه خودتان را در مواقع خطر تمرین کنید. وقتی فرزندتان می‌گوید که می‌ترسد، باید به او اطمینان دهید که به عنوان مادر و پدر از او محافظت می‌کنید و نمی‌گذارید که هیچ آسیبی به او برسد.
اگر فرزندتان از شما بپرسد که تا چه اندازه یک فضانورد می‌تواند به خورشید نزدیک شود ممکن است شما به یک موتور جستجو برای یافتن پاسخ این سوال احتیاج داشته باشید. هر کسی مدت زمان نه‌چندان بلندی را با کودکان گذرانده باشد به خوبی می‌داند که آنها مدام سوال می‌پرسد وعلل اکثر وقایع را جویا می‌شوند.بررسی‌های اخیر که بر روی 1000نفر از والدین انجام شد نشان داد که 83% از آنها نمی‌توانند به سوال‌های علمی سادۀ فرزندشان جواب دهند. نگران‌کننده‌تر از این آمار این است که 63% از والدین اعتراف کردند که در بیشتر مواقع وقتی که پاسخ سوال‌های فرزندانشان را نمی دانند به جای اینکه بگویند نمی‌دانیم از خود جوابی می‌سازند و به آنها می‌گویند.برخی از این سوالات علمی که کودکان می پرسند مانند:
نیروی جاذبه چیست؟
چرا سدها ساخته می‌شوند؟
چطور ستارگان در آسمان می‌مانند و نمی‌افتند؟
چرا هر وقت پیاز پوست می‌کنیم گریه می‌کنیم؟
چرا از نیروگاه‌ها دود بیرون می‌آید؟
بهتر است مدارس برای والدین کلاس‌هایی را بگذارند و برای آنها توضیح دهند که چگونه به این دست از سوالات پاسخی درست و در عین حال ساده و توجیه‌کننده بدهند. از طرفی بهتر است تا والدین اطلاعات عمومی خود را بالا ببرند زیرا حمایت علمی والدین از فرزندان و پاسخ دادن به سوالات آنها عامل بسیار مهمی در ارتباط والدین با فرزندان محسوب می‌شود. پس بهتر است تا والدین با اعتماد به نفس به فرزندانشان پاسخ دهند تا از این طریق به پیشرفت تحصیلی آنها کمک کنند.لازم نیست که والدین پاسخ تمام سوال‌های علمی فرزندانشان را بدانند زیرا جواب برخی سوالات را پژوهشگران و دانشمندان می‌دانند اما در همین حد که والدین فرزندانشان را به درستی هدایت کنند و آنها را گمراه نکنند کافی است. از طرفی، هنوز پرسش برخی از سوالات علمی کشف نشده است که والدین بخواهند آن را بدانند. پس والدین نباید احساس بدی داشته باشند اگر پاسخ بعضی سوالات را نمی‌دانند اما نکته مهم این است که اگر جواب را نمی‌دانند نباید پاسخ غلطی سرهم کنند تا صرفاً فرزندانشان آنها را بی‌سواد خطاب نکنند.
همین قدر که نسبت به کنجکاوی‌های فرزندانتان مشتاق هستید و به آنها کمک می‌کنید تا از راه‌های مختلف پاسخ سوالشان را پیدا کنند بسیار روش درستی است. از این طریق شما به آنها یاد می‌دهید که چگونه جوابشان را پیدا کنند. موتورهای جستجو، وب‌سایت‌ها و کتاب‌های بسیار مفیدی وجود دارند که با رجوع به آن مشکل به سادگی حل می‌شود.فراموش نکنید که به جای پاسخ اشتباه دادن به کنجکاوی‌های فرزندان، سعی کنید آنها را با اعتماد به نفس یاری کنید تا جوابشان را با کمک شما پیدا کنند.
