آشنایی با اردکان وسیع ترین شهرستان استان یزد
گردشگری › مکان های تفریحی
- 97/10/09
معرفی شهرستان اردکان
اردکان مرکز شهرستان اردکان در استان یزد است. این شهر دارای وسعت بسیاری است و یک ثلث از وسعت استان یزد را به خود اختصاص داده است. اردکان که معروف به وسیع ترین شهر استان یزد است، حدود 24 هزار کیلومتر مساحت دارد. شهر اردکان از لحاظ تاریخی سابقه بسیاری دارد و امروزه هنوز هم قسمتی از حصارهای تاریخی شهر اردکان برجای مانده است. شهر اردکان دارای بافت قدیمی و معماری خاص خود است. این شهر باسابقه و تاریخی، امروزه کارخانجات بسیاری را در خود جای داده و به همین دلیل، عنوان قطب فولاد را به خود اختصاص داده است.
تاریخچه شهر اردکان
برخی سابقه شهر اردکان را به بعد از اسلام می‌رسانند. این در حالی است که نام اردکان و ریشه آن به زبان‌های باستانی ایران باز می‌گردد. مطابق منابع، هسته اولیه شهر اردکان در گذشته، محلی در 10 کیلومتری شمال شهر اردکان فعلی بوده که اکنون زردُک نامیده می‌شود که بعد از اسلام نیز محل سکونت بوده است. می‌توان خرابه‌های خانه‌های مسکونی، مسجد، بازار، قلعه و حسینیه قدیمی اردکان را در آن مشاهده کرد. علت تغییر مکان شهر به قسمت‌های پایین‌تر، پیدا شدن آب شیرین در قسمت‌های کنونی شهر اردکان است. گفته شده اولین هسته شهر اردکان کنونی در قرن هشتم هجری قمری بنیاد گذاشته شد.
وجه تسمیه اردکان
در مورد وجه تسمیه اردکان گفته شده که این نام از دو بخش «ارد» و «کان» تشکیل شده که ارد به معنای مقدس (به احتمال بسیار ریشه در ارت اوستایی در معنای راستی دارد) و کان در معنای جایگاه و مکان است. به این مفهوم اردکان در معنای جایگاه یا سرزمین مقدس (اگر ارد را همان ارت بدانیم سرزمین راستی هم معنا می‌دهد) شناخته می‌شود. بر این اساس احتمال می‌رود که بانیان شهر اردکان یا ارتاکان زرتشتی بوده باشند. بافت تاریخی اردکان یکی از سالم‌ترین بافت‌های ایران است که از گزند فرسایش به دور مانده است که علت آن کم بودن برف و باران در این منطقه و دور بودن از مرزهای کشور و مصون ماندن از حملات خارجی است. از لحاظ تاریخی شهر اردکان از دوره افشار به بعد جزی ایالت یزد بوده و در تمام دوره قاجار نیز جزی این ایالت محسوب می‌شد.
جاذبه های گردشگری اردکان
1- پیر سبز چک چک اردکان
یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری اردکان زیارتگاه چک چک زرتشتیان است. این زیارتگاه هر سال 4 روز را میزبان زرتشتیان است و آنان برای زیارت به این عبادتگاه می آیند. جشن مهرگان هر سال در این زیارتگاه برپا می‌شود و زرتشتیان زیادی به این مکان می آیند.این زیارتگاه که به پیر سبز معروف است در شهرستان اردکان و در میان کوه های اردکان و انجیره نیز واقع شده است. از جمله امکاناتی که در این عبادتگاه وجود دارد نیز عبارت از برق، آب آشامیدنی و تعدادی اتاق برای استراحت می باشد. علت نام گذاری این این عبادتگاه به چک چک یا چک چکو برگرفته از صدای قطرات آب است که از صخره ی این عبادتگاه می چکد و به داخل یک منبع ذخیره می ریزد.
2- پیر سبز هریشت اردکان
از دیگر زیارتگاه های زرتشتیان در ادکان پیر سبز هریشت است که اهالی این شهر باور دارند که یکی از کنیزهای بانوی یزدگرد ساسانی در آن ناپدید شده است. همین داستان سبب شده که این زیارتگاه در بین مردم بسیار معروف شود. این نیایشگاه هر سال در روز 18 نوروز محلی برای جمع شدن زرتشتیان و انجام مراسم های چون جشن، پایکوبی و زیارت است. زرتشتیان شریف آباد هم چشنی با نام جشن هیرومبا نیز برگزار می کنند و در این جشن آتشی هم نیز برپا می کند و به نیایش می پردازند. آن ها تا پیش از غروب آفتاب در نیایشگاه پیر هریشت حضور دارند. این نیایشگاه در 90 کیلومتری غرب یزد و 15 کیلومتری اردکان در دامنه های کوه نیز واقع است.
3- مسجد جامع اردکان
در هر شهری یک مسجد جامع تقریبا وجود دارد، در شهر اردکان هم یک مسجد جامع در سال 1016 قمری ساخته شده که در قدمت آن به دوره صفوی برمی گردد. این مسجد حدود ۵ بار تعمیر شده است و در ورودی آن بسیار زیبا و با ارزش است و با صدها قطعه چوب پنج ضلعی که ظرافت بسیار دارد نیز ساخته شده است. بر روی این در با خط کوفی کلمات «الله» و «محمد» نوشته شده است. این مسجد جامع در سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
4- پارک ملی سیاهکوه
پارک ملی سیاهکوه که گونه‌های جانوری و گیاهی نادری را در خود دارد، تنها پارک ملی استان یزد است که در شهرستان اردکان واقع شده است. متاسفانه به دلیل بی‌توجهی، این گونه‌های نادر در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. در حال حاضر بیش از 78 هکتار از این منطقه حفاظت‌شده، عنوان پارک ملی را دریافت کرده است. با وجود بارندگی کم در سال‌های پرباران، تنوع گونه‌های گیاهی موجود در این پارک، شگفت‌انگیز است. گونه‌های جانوری موجود در این پارک نیز بی‌نظیر هستند.
5- خانه تقدیری اردکان
عمارتی در شهر اردکان وجود دارد به نام خانه تقدیری که متعلق به یکی از تجار دوران قاجار در این شهر بوده که نام وی تقدیری نیز بوده است. این خانه به سبک خانه های یزدی به صورت چهار وجهی ساخته شده و در دو بخش اعیان نشین و نوکرنشین نیز ساخته شده است. اتاق های این خانه پنج در یا سه در هستند که درها با شیشه های رنگارنگ و کوچک تزئین شده اند. اتاق‌های خانه در اطراف حیاط مرکزی قرار دارند و به طور کلی خانه تقدیری 2 طبقه و یک بادگیر بلند نیز دارد.
6- کاروانسرا و برج ارجنان
از جمله بناهای دوره قاجار در اردکان کاروانسرا و برج ارجنان هستند که به دستور مرحوم حاجی شیخ آقابابا هرندی نیز ساخته شده است. ارتفاعی برجی که در این کاروانسرا قرار دارد 8 متر است و ارتفاع کاروانسرا از 3 متر شروع شده و سه اتاقک دارد. برج در سمت شمال جاده و رو به روی رباط ارجنان قرار دارد. در گذشته این روستا در کنار جاده یزد-نایین قرار داشته و برج از رونق خوبی برخوردار بوده و کاروانسرای آن محل استراحت رهگذران و مسافران بوده است. این کاروانسرا و برج ارجنان در سال 1384 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
7- کوچه ضیایی
استان یزد پر از کوچه های باریک با سقف های پوشیده می باشد که قدم زدن در آن ها حال خوشی را برایتان به ارمغان می آورد. دلیل سقف دار بودن کوچه های یزد هم جلوگیری از تابیدن آفتاب بر سر مردم بوده است. کوچه ای به نام ضیایی در اردکان وجود دارد که با توجه به بافت قدیمی که دارد که جاذبه های تاریخی نظیر مسجد چرخاب و خانه ضیایی ها را در خود جای داده است و می توانید علاوه بر پیاده روی در آن از این جاذبه های دیدن کنید. به غیر از خانه های گفته شده در این کوچه خانه‌های انصاری، ضیائی، مجد العلما (سروری) و خانه سنائی در این کوچه هستند. در مجموع این چهار خانه‌ی تاریخی که ثبت ملی هم شده‌اند، به عنوان هتل و محل اقامت گردشگران، با نام «مجموعه پردیس اردکان» بهره‌برداری خواهند شد.
8- موزه مردم شناسی اردکان
موزه مردم‌شناسی اردکان اولین موزه اردکان است که سال 1370 با تلاش‌های علی سپهری، محقق و پژوهشگر اردکانی افتتاح شد. این موزه ابتدا در تربیت معلم اردکان بود و سپس به زیرزمین کتابخانه فاضل منتقل شد. این موزه اولین موزه مردم‌شناسی یزد و نخستین موزه خصوصی این استان است که امروزه بخش‌های مختلفی شامل مرم‌شناسی، گیاه‌شناسی، جانورشناسی، بخش فرهنگی، باستان‌شناسی، موزه کودک و بخش اسناد دارد. از نظر محتویات و اشیای درون موزه، موزه اردکان گنجینه منحصربه‌فردی دارد که با تلاش مالک موزه و هدایای مردم اردکان گردآوری شده است.
9- غار اشکفت یزدان
در روستای هفتهر در کوه بلندی به نام اشکفت غاری به همین نام نیز وجود دارد که در 70 کیلومتری اردکان واقع شده و دارای 3 حوضچه می باشد و آب هایی که از سقف این غار می چکد در این حوضچه های ذخیره می شود. این غار باستانی، از غارهای مقدس زرتشتیان است و هر سال، تعداد زیادی از زرتشتیان هند به این غار می‌آیند و شبی را در آن می گذرانند. راه ورودی غار بسیار دشوار است، اما داخل غار محوطه وسیعی است که ظرفیت 1000 نفر را دارد. برای دسترسی به این غار به طور کامل نمی توانید با اتومبیل بروید باید بخشی از آن که حدود 3 ساعت پیاده روی می شود را پیاده بروید و از صخره های صعب العبور که شیب نسبتا زیادی هخم دارد عبور کنید.
10- مسجد حاج محمد سعیدا
مسجدی در شهر اردکان وجود دارد که به مسجد چرخاب نیز معروف است و در محله ی چرخاب نیز واقع شده است. این مسجد از کوچه ای به حسینیه چرخاب نیز متصل است و به دو بخش تابستانی و زمستانی نیز تقسیم شده است. دسترسی به وضوخانه مسجد از طریق کوچه ای که در مرز قسمت تابستانی و زمستانی مسجد قرار گرفته، امکان پذیر است. در قسمت تابستانی مسجد 3 بادگیر وجود دارد که تقریبا 30 سال جوان تر از بخش زمستان مسجد است. طاق و تویزه‌های کوتاه در مدخل ورودی شبستان، علاوه بر تامین گرما در زمستان، زیبایی خاصی به این مسجد داده است.
