رنگین کمان چگونه به وجود می آید
علمی و تکنولوژی › جهان هستی
- 97/09/02
رنگین کمان، قوس و قزح٬ آز فندک، تیراژه، کمان رستم، آدینده یا نوشه؛ پدیده ای نوری و قیاسی است که زمانی که خورشید به قطرات نم و رطوبت جو زمین می تابد باعث ایجاد طیفی از نور در آسمان می‌شود. این پدیده به شکل یک کمان رنگین در میآیدرنگین کمان ها به کمک نور خورشید در آسمان در سوی مخالف خورشید پدیدار می‌شوند
نور خورشید، که ما آن را معمولا سفید می‌بینیم، ترکیبی از هفت رنگ مختلف است. این هفت رنگ عبارت‌اند از: بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی و قرمز. به این ترتیب اگر نور خورشید تجزیه شود، نواری متشکل از هفت رنگ پدیدار می‌شود که به آن«طیف» می‌گویند
رنگین کمان معمولا بعد از بارش باران، یعنی زمانی که هوا پر از قطرات ریز آب است، ظاهر می‌شود. در واقع هر کدام از این قطرات مانند یک منشور کوچک عمل می‌کنند. نور خورشید پس از عبور از میان قطرات باران می‌شکند و به هفت رنگ تشکیل دهنده خود تجزیه می‌شود. هر جزء تشکیل دهنده نور خورشید با زاویه شکست مخصوص به خود می‌شکند؛ به همین دلیل ما آنها را به هفت رنگ مختلف می‌بینیم
معمولا یک رنگین کمان کامل دو کمان اصلی و ثانویه دارد. کمان اصلی پررنگ‌تر و درخشان‌تر از کمان ثانویه است. در رنگین کمان اصلی ترتیب قرار گرفتن رنگها از بالا به پایین عبارت است از: قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش.
ترتیب قرار گرفتن رنگها در کمان ثانویه عکس کمان اصلی است؛ یعنی بنفش بالاترین و قرمز پایین‌ترین رنگ است. کمان ثانویه بالای کمان اصلی شکل می‌گیرد. در واقع این کمان در اثر شکسته شدن مجدّد پرتوهای نور به وجود می‌آید
چه موقع رنگین کمان دیده می شود؟
اغلب رنگین کمان موقعی دیده می شود که هم باران می‌بارد، و نیز از سوی دیگر خورشید می‌تابد و ما نیز بین این دو قرار گرفته‌ایم. یعنی خورشید باید از پشت سر ما بتابد و باران هم در جلوی روی ما ببارد. در این حالت نور خورشید از پشت سر ما به قطرات باران می‌رسد، این قطرات نور را تجزیه کرده و آنرا به شکل نوارهای رنگین درمی‌آورند
برای وقوع این پدیده ، خورشید ، چشم ناظر و وسط قوس رنگین کمان باید هر سه در یک امتداد مستقیم قرار گرفته باشند. پس اگر خورشید در آسمان خیلی بالا باشد، هرگز چنین خط مستقیمی درست نمی‌شود، از اینرو رنگین کمان را تنها در صبح زود و یا موقع عصر می‌توان دید
اسرار رنگین کمان
نکته جالب توجه در مورد رنگین کمان این است که یک قطبشگر آن را نامرئی می‌کند. مثلا زمانی که با یک فیلتر قرمز رنگ نور به رنگین کمان نگاه کنیم، فقط زمینه‌ای قرمز رنگ خواهیم دید. علت این امر این است که فقط نور به رنگ قرمز از پولاروید عبور می‌کند و سایر رنگها جذب آن می‌شوند
موضوع جالب توجه دیگر ، این است که اگر دو نفر کنار هم ایستاده باشند، یک رنگین کمان واحد را نخواهند دید. این قوس هفت رنگ ، کمان دایره‌ای می‌باشد، که سایه سر ناظر مرکز آن دایره است. پس بسته به جای هر فرد و فاصله او تا قطرات باران ، کمانهای متفاوتی خواهیم داشت و هر کس رنگین کمان مخصوص خودش را خواهد دید
