آلودگی صوتی و اثرات آن
علمی و تکنولوژی › علمی
- 97/09/06
منظور از آلودگی صوتی امواج ناخواسته‌ای است که در شرایط مکانی و زمانی ویژه بر فعالیت موجودات زنده به ویژه انسان تأثیر گذاشته و می‌تواند عوارض متعدد جسمی و روحی و علی‌الخصوص اختلال در اعصاب شنوایی را حاصل شود. واحد اندازه‌گیری آلودگی صوتی «دسی بل» است و آستانه تحمل گوش انسان در حدود 130دسی‌بل است.انتشار صدا بسته به اینکه در محیط باز یا بسته صورت پذیرد رفتار متفاوتی دارد. در یک محیط باز امواج صوتی بدون برخورد به مانع روند انتشار را تا مرز تباهی ادامه می‌دهند. شرایط محیطی تأثیر غیرقابل انکاری در چگونگی انتشار صدا دارد. گرچه انسان به سرو صدا عادت کرده ولی در حقیقت آلودگی صوتی یک عامل خستگی بوده و ظرفیت کار انسان را چه در مشاغل فکری و چه در شغل‌های بدنی و ساده کاهش می‌دهد آلودگی صوتی روی وضع روانی و روحی شخص اثر کرده، باعث اشکال در تطابق یافتن انسان با محیط کار و حتی اجتماعی و خانواده می‌شود. که نتیجه آن کاهش بازده کار می‌باشد. در صورتی که مدت در معرض آلودگی صوتی قرار گرفتن افزایش پیدا کند، می‌تواند موجب کاهش قدرت شنوایی شود و همچنین خطر ابتلابه امراض قلبی-عروقی را افزایش دهد. به عنوان نمونه چنانچه فردی طی 8ساعت به‌طور مداوم در معرض سروصدای بالای 70دسی‌بل قرار گیرد، فشار خون وی 5تا 10میلی‌متر جیوه افزایش مییابدمنابع آلودگی صوتی در شهرها
منابع آلودگی صوتی بسیار متنوع هستند و در شهرها می توان آنها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرد.منابع خارجی صدای محیط کار، مکان های خاص نظیر مجاورت فرودگاه ها، صدای بوق خودرو، ضبط یا رادیوی وسایل نقلیه، ترمز ناگهانی، تصادفات، صدای اگزوزها، اورژانس، آژیرهای خطر، دزدگیر، ساخت و ساز، ماشین آلات صنعتی، خودروهای باری و…را شامل می شود و منابع داخلی آلودگی صوتی بسته به نوع زندگی و رفتارهای افراد عواملی همچون صدای تلویزیون، رادیو، جاروبرقی، وسایل برقی نظیر مخلوط کن و چرخ گوشت، سیستم های تهویه و…را دربرمی گیرد.
علاوه بر آن صداهای ناگهانی و بلند که از منابع انسانی ناشی می شود، نوعی آلودگی صوتی محسوب می گردد که گاهی زیان آن از سایر منابع شهری بیشتر است.در تهران خودروها منبع اصلی و عمومی آلودگی صوتی هستند که در کنار مسائلی نظیر حجم بالای ترافیک ساکن، عدم تفکیک کاربری ها، تردد خودروهای باری، رعایت نکردن الگوهای مناسب رانندگی، وجود کارگاه های صنعتی پراکنده، تردد خودروهای فرسوده، و موتورسیکلت ها، وجود فرودگاه و راه آهن وضعیت را در بیشتر نقاط بحرانی کرده و از حد استانداردهای جهانی فراتر می برد به طوری که کارشناسان داخلی معتقدند این شهر رتبه اول را در ایران به خود اختصاص می دهد و احتمالا یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا در حوزه آلودگی صوتی محسوب می شود
آثار آلودگی صوتی
آزمایش‌ها نشان می‌دهند که صدای به شدت 160–150دسی‌بل برای بعضی حیوانات کشنده و مرگبار است. این حیوانات قبل از مرگ به تشنجات موضعی، فلج و رعشه دچار می‌گردند. در انسان‌ها رنگ پریدگی وبالارفتن فشارخون از اثرات آلودگی‌های صوتی است. درجه حرارت بدن نیز کاهش می‌یابد. صداهای مداوم عکس‌العملهایی را در بدن ایجاد می‌نماید از جمله انقباض رگها بیشتر می‌گردد و این حالت پس از قطع صدا هنوز ادامه می‌یابد. بدن انسان در خواب نیز به محرک‌های صوتی پاسخ می‌دهد بدون این که فرد از خواب بیدار شود. (ضربان قلب و حالات ماهیچه‌ها تغییر می‌کند
بررسی‌ها نشان می‌دهد که کارگران کارخانجات چوب بری که با اره کار می‌کنند و صدای ۱۲۵ دسی بل را تحمل می‌نمایند، شب‌ها وقتی به خانه برمی‌گردند، انگشتان آنها سبز رنگ و سپس سفید می‌گردد که علائم بیماری وازواسپاستیک می‌باشد که در نتیجه انقباض رگها و نارسایی در جریان خون عارض می‌شود؛ که این ناراحتی به نام بیماری رینال یا انگشتان مرده معروف است
شیوه های کنترل سر و صدا
کاهش سروصدا: سد کردن مسیر عبور امواج صوت با استفاده از فاکتورهای فاصله و قرار دادن اشیای حایل در مسیر صوت
فاصله: تراکم انرژی امواج صوتی با پراکندگی و انتشار صدا کاهش می یابد.بنابراین افزایش فاصله میان منبع سروصدا و شنونده باعث کاهش شدت صوت می شود.شدت صوت با مجذور فاصله شنونده از منبع صوت نسبت عکس دارد
جذب سر و صدا: تبدیل و تغییر شکل امواج صوت با مهار پژواک،انعکاس صدا وتشدید صدا
میرایی: در این روش ارتعاشات صوتی به انرژی گرمایی تبدیل می شوند.عبور امواج از چندین لایه از مواد با چگالی متفاوت باعث میرایی صوت می شود.مثل استفاده از میراکننده هایی همچون فوم. فلز سرب نیز باعث میرایی سروصدا می شود
حذف فعال صدا: این روش یک ابداع مدرن است.ابتدا یک میکروفن صداهای محیط را جمع آوری می کند، سپس توسط رایانه امواج دریافتی تحلیل شده و امواج صوتی ای که ۱۸۰ درجه از فاز امواج دریافتی متفاوت است از طریق بلندگوی سیستم خارج می شود.این عمل باعث پدید آمدن تداخل مخرب و حذف سروصدای آزاردهنده می شود
چگونه از گوش خود در برابر سر و صدا حفاظت کنیم
قرار گیری در معرض سر و صدا را به حداقل رسانید.در کنسرت ها، تالارهای سخنرانی یا مهمانی ها کنار بلندگوها نشینید.چنانچه موسیقیدان هستید، همیشه از حفاظ گوش استفاده کنید
حجم صدا را کاهش دهید.چنانچه از هدست یا هدفن استفاده می کنید یا در یک فضای محبوس به موسیقی گوش می دهید (داخل اتومبیل) حجم صدا را کاهش دهید.اگر دوست شما که در 90سانتیمتری شما ایستاده قادر به شنیدن صدای موسیقی از هدست یا هدفن شما می باشد، صدای موسیقی شما یقینا بسیار بالاست. هنگام خرید لوازم منزل،اسباب بازی و وسایل برقی نوع کم سر و صدای آنها را انتخاب کنید. در مکان های پرسروصدا حتما از پلاک های گوش یا گوشی ها استفاده کنید
استفاده از پنجره های دوجداره، سقف ها و دیوارهای آکوستیک، پرده های قطور جلوی پنجره ها، پوشاندن کف با فرش یا موکت سروصدای داخل و خارج خانه را کاهش دهند. بی جهت بوق خودرو را به صدا در نیاورید، مگر درمواقع اضطراری
هنگام گوش کردن به صدای موسیقی، تلویزیون و یا رادیو مراعات حال همسایگان خود را نیز بکنید. چنانچه در محیط های پرسروصدا زندگی می کنید یا مشغول به کار هستید، به طور مرتب تست سنجش شنوایی را صورت دهید.جای استفاده از گوشی های هدفن (آنهایی که درون کانال گوش قرار می گیرند)، از هدست استفاده کنید.
