تاریخچه اشغال بوشهر توسط انگلیسی ها
خواندنی › تاریخ
- 98/05/12
بوشهر از بنادر بزرگ و مهم ايران مىباشد که قريب به يکصد سال است به عنوان مرکز بنادر جنوب کشور شناخته شده. قبل از ظهور و ورود دين اسلام به ايران، بندرى بهنام بوشهر اساساً وجود نداشته است و آبادى در دو فرسنگى سمت جنوب بوشهر در ساحل دريا بوده که آنجا را (ريشهر) ناميده اند. به قول مؤلفين "فارسنامه ناصرى" و "گنج دانش"، بوشهر از زمان کريمخان زند رو به آبادى گذاشت و در زمان ناصرالدينشاه رو به عمران بيشتر گذاشت و از بنادر تجارى مهم محسوب شد. تا در سال ۱۲۷۳ق که شهر هرات از طرف دولت ايران محاصره شد، انگليسیها خائف گشتند و براى انصراف ايران از تصرف هرات که کليد هندوستان شمرده مىشد، سى فروند کشتى جنگى به خليج فارس فرستادند و پس از جنگ با دلاورمردان تنگستان اين بندر را تصرف کردند. (اين درگيرى بين باقرخان ضابط تنگستانى و پسر رشيدش احمدخان تنگستانى با چهارصد تفنگچى در قلعه ريشهر روى داد و احمدخان تنگستانى بههمراه ۷۲ نفر در اين راه شهيد شدند.) در آغاز جنگ جهانى اول (۱۹۱۴م) قواى روس از شمال و نيروهاى انگليس از جنوب کشور، ايران را در معرض هجوم قرار دادند. کشتیهاى جنگى انگليس در مقابل بوشهر لنگر انداختند و نيروهاى اشغالگر در بيست و ششم رمضان المبارک سال ۱۳۳۳ هجري قمري (۸ اوت ۱۹۱۵م، برابر با ۱۷ مرداد ۱۲۹۴ش)، شهر بوشهر را به اشغال خود درآورند. يک روز از پس از اشغال بوشهر، چهارده نفر از احرار آن عليه اشغالگران اعتراض کردند ولى چون اهل جدال و اسلحه نبودند دستگير و به هندوستان تبعيد شدند.
رئيسعلى خان دلوارى، شيخ حسين خان چاهکوتاهى و زائرخضرخان اهرمى سه نفر خوانين دلير تنگستان از اين وقايع آگاه شدند و تصميم گرفتند که عليه دشمن قيام و در مقام مدافعه از وطن برآيند. حدود دو ماه قبل از اينکه قواى انگليس بوشهر را اشغال کنند، جنرال کاکس کنسول انگليس در خليج فارس، نامهاى به مرحوم شيخ محمدحسين برازجانى روحانى متنفذ و مجتهد معروف دشتستان نوشت که جواب آن نامه انگيزه قيام رئيسعلى دلوارى آن قهرمان نامى ايران و اسلام شد. کنسول انگليس در اين نامه از شيخ محمدحسين برازجانى خواسته بود که از نفوذ خود استفاده کند و از هرگونه آشوب و قيام عليه اشغالگران جلوگيرى نمايد. در اين نامه تأکيد شده بود که از دشمنى با دولت انگليس هيچ سودى عايد ملت ايران نخواهد شد، بلکه در صورتى که ايرانيان وارد جنگ شوند، انگليس يک سوم خاک ايران را به تصرف خود درخواهد آورد. شيخ در پاسخ به اين نامه تمام مصيبتها را از طرف دولت انگليس برشمرده و اعلام کرده بود که چنانچه عمليات انتقامجويانه عليه اشغالگران صورت پذيرد، مسئوليت آن بر عهده انگليسیها خواهد بود. رئيسعلى در نامههاى متعدد به شيخ محمدحسين برازجانى، براى جهاد و قيام عليه قواى انگليس کسب تکليف مىکند که سرانجام مرحوم شيخ صورتى از حکم جهادى که مراجع شيعه از نجف اشرف ارسال داشته بودند، به ضميمه حکم خود مبنى بر وجوب جهاد با کفار انگليسى و جلوگيرى از رخنه آنها به بنادر جنوب و دشتى و تنگستان و لزوم همکارى خوانين اين مناطق و بسيج مردم مسلمان براى رفتن به ميدان جنگ صادر مىکند و براى همه خوانين مى فرستد.
رئيسعلى دلوارى همينکه از حکم جهاد مرحوم شيخ محمدحسين برازجانى و ديگر مراجع دينى آگاهى مى يابد، آماده نبرد با قدرت امپراتورى انگليس مىشود و مقدمات کار را در خانه حاج سيدمحمدرضا کازرونى فراهم مىسازد. رئيسعلى همراه دوستش خالوحسين دشتى در اوايل ماه رمضان ۱۳۳۳ق در عمارت حاج سيدمحمدرضا کازرونى، پس از مذاکراتى با وى آمادگى خود را براى دفاع از بوشهر و جلوگيرى از پيشروى نيروهاى انگليسى اعلام مىدارد. رئيسعلى پس از اظهار تشکر، قرآن مجيد را مىطلبد و همينکه خادم قرآن مىآورد، برمىخيزد و تعظيم مىکند و با احترام تمام آن را روى ميز جلو خود مىگذارد، آنگاه رو به حاضرين کرده و مىگويد: «اى کلامالله گفتار مرا شاهد باش. من به تو سوگند ياد مىکنم که اگر انگليسیها بخواهند بوشهر را تصرف کنند و به خاک وطن من تجاوز نمايند در مقام مدافعه برآيم، و تا آخرين قطره خون من بر زمين نريخته است، دست از جنگ و ستيز با آنان نکشم، و اگر غير از اين رفتار کنم در شمار منکرين و کافرين به تو باشم، و خدا و رسول از من بيزار شوند.»
بعد از اشغال شهر بوشهر در ۲۶ رمضان ۱۳۳۳ق، نيروهاى انگليسى قصد تصرف ناحيه دلوار را مى کنند. دلوار محلى بود که پيش از آن چند بار سربازان انگليسى ببه آنجا تجاوز کرده اما طعم تلخ شکست را در اين ناحيه چشيده بودند. رئيسعلىخان دلوارى، شيخحسينخان چاهکوتاهى و زائرخضرخان اهرمى، از اين وقايع آگاه و در مقام دفاع از وطن برمىآيند. بدينترتيب قيام دليران تنگستان عليه اشغالگران انگليس آغاز مىشود و نيروهاى متجاوز انگليس که قريب به پنچ هزار بودند در دام دليرمردان تنگستانى گرفتار مىآيند و عده زيادى از متجاوزان انگليسى در اين حمله از بين مى روند. قيام مردم تنگستان بر روى هم، هفت سال به طول مى انجامد.
