تاریخچه سازمان تامین اجتماعی در ایران
خواندنی › تاریخ
- 97/11/02
سده هفدهم میلادی، آغازگر تاریخ پرسابقه نظام تأمین اجتماعی محسوب می‌شود. با شروع این سده، مساله فقر و عدم تامین اقتصادی افراد، ابعاد گسترده‌تری یافت. به همین دلیل، اقداماتی از جانب دولت‌های اروپایی در حمایت از قشر کم‌‌درآمد شاغلان صورت پذیرفت. اولین مصادیق این مساله را می‌توان در اقدام هنری‌چهارم (پادشاه انگلستان) در سال 1604 یافت که دستور داد مبلغی از درآمد هر معدن در انگلستان را کسر کرده و برای خرید دارو و مداوای کارگران مصدوم‌شده در همان معادن اختصاص دهند. با این حال، از اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 به بعد بود که به تدریج قوانین و مقرراتی به منظور بهبود رفاه کارگران وضع شد. در سال 1881 و همزمان با امپراتوری ویلهلم اول و صدارت بیسمارک در آلمان، برای نخستین بار، قانون بیمه‌های اجتماعی به تصویب رسید. 
دولت آلمان در سال‌های بعد، انواع بیمه‌های بیماری، حوادث ناشی از کار، ازکارافتادگی و پیری را به تصویب رساند و به این ترتیب، اولین نظام بیمه‌های اجتماعی در آلمان پایه‌گذاری شد و به سرعت به دیگر کشورهای صنعتی اروپا تسری یافت. بعد از سال 1898، قوانین مصوب در اروپا به تدریج دامنه جبران خسارت وارده ناشی از کار را به گروه‌های مختلف مزدبگیر توسعه دادند که از آن جمله می‌توان به قانون حوادث ناشی از کشاورزی مکانیزه (در سال 1899)، بیمه کارکنان موسسات تجاری که با موتور سرو‌کار دارند (به موجب قانون سال 1906) و بیمه مستخدمان منازل در برابر حوادث ناشی از کار (در سال 1914) اشاره کرد. در این میان، جنگ جهانی اول، نقطه عطفی در تاریخ تامین اجتماعی به حساب می‌آید که با توسعه بیمه بیماری‌ها همراه شد. پس از جنگ جهانی اول و به‌ویژه در سال‌های پس از بحران اقتصادی آمریکا و اروپا (فاصله سال‌های 1929 تا 1933)، دوره نوین تامین اجتماعی آغاز شد. اصطلاح تامین اجتماعی برای اولین بار در لایحه سال 1935 دولت فدرال آمریکا به کار گرفته شد. سپس در سال 1948 در ماده 22 اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد، این جمله گنجانیده شد که «همه افراد به عنوان عضو جامعه حق برخورداری از تامین اجتماعی را دارند.» افزون بر این، به منظور پایداری جنبه بین‌المللی امور تامین اجتماعی، سازمان ملل متحد، سازمان بین‌المللی کار (ILO) و اتحادیه بین‌المللی تامین اجتماعی (ISSA)، تمهیداتی را در این زمینه پذیرفتند و ملزم به نظارت و اجرای آن شدند.
تامین اجتماعی در ایران
دوم بهمن 1331 (22 ژانويه 1953) دکتر محمد مصدق رئيس دولت وقت در یک اعلامیه تاریخی، دستور تاسيس فوري سازمان بيمه هاي اجتماعي را در ايران (معادل سوشل سکیوریتی در آمریکا) كه از ابتكارهاي وي به منظور تامين رفاه عمومي و رفع نگرانی در دوران پیری ـ با برخورداری از مزایای بازنشستگی ـ بشمار مي رود صادر كرد. این تشکیلات که در آغاز کار، سازمان بیمه های اجتماعی کارگران (دستمزدبگیران به استثنای کارمندان رسمی دولت که مقررات بازنشستگی جداگانه داشته اند) عنوان داشت بعدا به «تامین اجتماعی» تغییر نام داده شد و درسال 1392 = 2013 میلادی خبرساز شده بود و گزارش از ریخت و پاش های متعدد در آن داده می شد.
با اين حساب، بيمه هاي اجتماعي كارگران ايران در سال 1397 شصت و 6ساله شده است. برقراری سوشِل سِکیوریتی آمریکا (تامین اجتماعی) از ابتکارات اف. دي. روزولت رئیس جمهوری وقت و هلندی تبار این فدراسیون است. فرق «تامین اجتماعی» ایران و کشورهای دیگر دراین است که در این کشورها همه کارکنان (صاحب درآمد از کارکردن، نه سود سرمایه و درآمد بدون زحمتکشی) را شامل می شود (بدون استثناء قائل شدن برای کارمندان رسمی دولت) و پرداخت سهم تأمین اجتماعی از درآمد کارکرد اجباری است. در آمریکا و کشورهای دیگر بازنشستگی، امری عمومی است و کسانی که به سن معیّن (که قانون تعیین می کند و در آمريکا 65 سال تمام) برسند و حد اقلِ مدت زمان کارکردن و پرداخت سهم تامین اجتماعی از درآمد ناشی از کار کردن خودرا داشته باشند می توانند بازنشسته شوند. در آمریکا، این حد اقل مدت زمان کارکردن و پرداخت سهم تأمین اجتماعی چهار سال است. مقررات تامین اجتماعی سبب شده است که مردم دغدغه دوران پیری را نداشته باشند.
