جشن دیگان یکی از جشن های زرتشتی
خواندنی › تاریخ
- 97/10/08
واژه ی دی که در اوستا «دتهوش»(Dathush) یا «دزوه(Daz-va) می باشد به معنی دادار یا آفریننده و آفریدگار است که همیشه به مانند صفتی برای اهورامزدا آورده شده است.دی یا دتوشو DATOSHU به معنی دادار و آفریدگار است و در نامه های اوستایی اغلب به جای واژه اهورامزدا به کار رفته است . اگر به نام سی روز ماه توجه کنید مشاهده می نمایید که روزهای هشتم و پانزدهم و بیست و سوم هر ماه به نام دی نامگذاری شده که برای تمیز آنها از همدیگر هر یک به نام روز بعدش خوانده شده است و اورمزد که آن هم نام خداوند می باشد. بدین گونه اورمزد، دی بآذر ، دی بمهر و دی بدین. بنابراین در ماه دی چهار روز به نام خدا نامیده و در ماه دی چهار بار جشن دیگان برگزار می شود . در ایران باستان نخستین جشن دیگان در ماه دی یعنی روز اورمزد و دی ماه خرم روز نام داشته است و در این روز که شب پیش ، بزرگترین شب سال بوده است . پادشاه و حاکم دیدار عمومی با مردم داشته است . اکنون هر خانواده زرتشتی میوه هایی مانند انار و هندوانه و خربزه و آجیل و شیرینی تهیه می کند و تا پاسی از شب اورمزد و دی ماه (شب چله ) همه با شادی و خرمی شب را می گذرانند .
ابوریحان بیرونی درباره ی «دی» می گوید
" ... دی ماه، نخستین روز آن خرم روز است و این روز و ماه هر دو به نام خداوند است که «هرمز» نامیده می شود، یعنی حکیم و دارای رای و آفریدگار. در این روز عادت ایرانیان چنین بوده که پادشاه از تخت شاهی پایین می آمد و جامه ای سفید می پوشید و در بیابان بر فرش های سپید می نشست و دربان و یساولان را که شکوه پادشاه با آن هاست به کنار می راند و هر کس که می خواست پادشاه را ببیند، خواه دارا و خواه نادار بدون هیچ گونه نگهبان و پاسبان، نزد شاه می رفت و با او به گفتگو می پرداخت و در این روز پادشاه با برزگران می نشست و در یک سفره با آن ها خوراک می خورد و می گفت : من مانند یکی از شماها هستم و با شماها برادرم، زیرا استواری و پایداری جهان به کارهایی است که به دست شما انجام می شود و امنیت کشور نیز با من است، نه پادشاه را از مردم گریزی است و نه مردم را از پادشاه"…
چهار جشن منسوب به «دی» یا «دادار»(خداوند – هرمزد)
- اورمزد و دی ماه در نخستین روز دی ماه
-دی به آذر و دی ماه در هشتمین روز دی ماه
- دی بمهر و دی ماه پانزدهمین روز دی ماه
- دی بدین و دی ماه بیست و سومین روز دی ماه
که «کوشیار گیلانی» در «زیج جامع» این روزها را " دی جشن " می نامند.
