حسن زیرک بزرگ ترین موسیقی دان و خواننده کرد زبان
خواندنی › زندگی نامه
- 97/09/08
استاد "حسن زيرک" به سال 1300در شهرستان بوکان استان آذربایجان غربی چشم به جهان گشود. در سن 5 سالگی از مهر پدر محروم گشت. بدبختی، تلخی و سختی های فراوانی چشيد. زندگی را با درد و رنج گذراند و عمری را در شهرهای کردنشین ايران و عراق سپری کرد. مدت زيادی در بخش کردی راديو بغداد همکاری کرد. از سال 1337 که بخش راديو کردی ايران در تهران برای اولين بار افتتاح شد همکاری خود را با اين مرکز آغاز نمود.حسن زيرک گرچه به خاطر شرايط سخت زندگی از نعمت درس و تحصيل بی بهره ماند، ولی استعداد کم‌نظيری در سرودن شعر و آهنگ سازی کردی داشت. ازدواج حسن زیرک
حسن زيرک که در راديو کردی تهران فعاليت داشت با خانم ميديا زندی گوينده بخش کردی ازدواج کرد که حاصل آن ازدواج دو دختر به نامهای مهتاب (آرزو) و مهناز (ساکار) بود که چند ترانه را برای فرزندانش اجرا کرده است. زندگی حسن زيرک هميشه با کوچ و آوارگی همراه بود. يکی از شهرهايی که در آن مدت زيادی اقامت داشت کرمانشاه بوده که همکاری او در اين شهر با هنرمندان برجسته کرمانشاهی همچون استاد مجتبی ميرزاده، محمد عبدالصمدی، اکبر ايزدی و بهمن پولکی سبب خلق آثار زيبايی شد.
مرگ حسن زیرک
سال‌های پایانی زندگی حسن زیرک در تلخی و ناکامی گذشت و چندان به آوازخوانی نمی‌پرداخت. در اواسط سال 1346 درمنطقهٔ بانه به نام کانی مولا احمد قهوه‌خانه‌ای دایر کرد و در میان مردمی که دوستشان می‌داشت و دوستش داشتند، آخرین نفس‌هایش را در رنج و بیماری کشید. حسن زیرک در پنجم تیرماه سال1351، برابر با 28 ژوئن 1972در سن نزدیک به 51 سالگی در بیمارستان بوکان به‌علت سرطان کبد، که نوعی از مسمومیت با زهر بود، به طرز مشکوک و مظلومانه‌ای درگذشت
زمانی که به بغداد رفت در آن جا نيز او را دچار مشکل کردند، او را گرفته و روانه زندان کردند. پس از رهايی از بغداد مجددا به تهران برگشت، در تهران نيز ساواک او را گرفت و شکنجه داد که جريان شکنجه‌اش در ساواک را خودش در نوار گفته که صدای او هنوز به يادگار مانده است و اين رويدادها نشان دهنده اين است که حسن زيرک نه در ايران و نه در عراق روی خوشی و راحتی و آزادی را نديد.
تحصیلات حسن زیرک
حسن زیرک گرچه به خاطر شرایط سخت زندگی از تحصیل بی‌بهره ماند، اما استعداد کم‌نظیری در سرودن شعر و آهنگسازی کردی داشت.
بازگشت به ایران و شروع کار در رادیو ایران
زیرک در سال1337 برابر با مارس 1958 با کسب اجازه از مسؤلان رادیو کردی بغداد، تصمیم به بازگشت به ایران می‌گیرد. زمانی که به بوکان، بعنوان زادگاهش می‌رود، مورد استقبال همشهریانش قرار می‌گیرد و از اینکه توانسته شهرت و محبوبیت گسترده‌ای را کسب کند و تبدیل به هنرمند سرشناسی شود، با خوشحالی و شادباش مردمی که به دیدنش می‌آمدند مواجه می‌شود
ورود حسن زیرک به رادیو تهران
از سال 1337، که بخش کردی رادیو ایران در تهران گشایش یافت، همکاری خود را با این مرکز آغاز کرد. در شهر تهران برادران مفتی زاده، صدیق و عبدالرحمن از دست‌اندرکاران رادیو کردی تهران بودند. مفتی‌زاده‌ها، احمد مفتی زاده را به همکاری دعوت کردند و او هم حسن زیرک را با خود همراه کرد و راهی تهران شدند. حضور زیرک در تهران و در رادیو کردی آنجا موجب خوشحالی دست‌اندرکاران می‌شود و به این ترتیب حسن زیرک رسماً به عنوان خواننده در آن رادیو پذیرفته شد.
ورود حسن زیرک به رادیو کرمانشاه
در مرداد سال 1341که رادیو کردی تهران تعطیل شد، حسن زیرک و همکارانش به کرمانشاه منتقل شدند. رادیو کردی کرمانشاه به بخش کردی رادیو ایران تغییرنام پیدا کرد. در واقع آن برنامهٔ محلی تعطیل گردید و یک رادیوی جدید که صدای برون مرزی ایران بود آغاز به کار کرده که ساعات پخش برنامه هم افزایش یافت و نه تنها کشورهای منطقه بلکه بخش‌های وسیعی از اروپا و خاورمیانه را تحت پوشش قرار داده بود. ورود حسن زیرک به کرمانشاه و پیوستن به جمع همکاران رادیو، موجب تحرک و فعالیت بیشتر ارکستری گردید که از چند سال پیش وجود داشت و در کار تولید موسیقی و ترانه‌های کُردی قدم‌های خوبی برداشته بود.
محتوای قسمتی از آهنگ های حسن زیرک
زیرک به واسطه زندگی و اقامت در بسیاری از مناطق ایران و عراق، توانسته‌است به زبان‌های ترکی آذری، فارسی، ارمنی، لری ترانه اجرا کند. همچنین در بسیاری از ترانه‌های او نامهای مکانی گوناگونی همچون: بوکان، سردشت، تبریز، تهران، سنندج، بانه، اشنویه، میاندوآب، کرمانشاه، ساوجبلاغ، مراغه، هه ولیر، همدان، سقز، ایران، سلیمانیه، دهوک و غیره به وفور شنیده می‌شود. ترانه‌هایی با مضمون میهن‌پرستی سروده‌است که به تمجید از ایران، کُرد، شاه وقت پرداخته‌است
خواننده ای که صدا و آهنگش چه در رادیو کرمانشاه و چه در تهران باعث افزایش مشتاقان رادیو شده بود اما پس از اين همه خدمت، حسن زيرک را ديگر به راديو راه ندادند و او را از ياد بردند. درحالی که در28 مرداد 1341 که برد ايستگاه راديوی کرمانشاه به صد کيلو وات رسيده بود صدای حسن زيرک به همه شهرها و روستاهای کردنشين میرسيد".
اثرهای حسن زیرک
حسن زيرک بيش از هزار و پانصد ترانه ساخته است و همه آهنگ های ترانه‌ها و بيشتر سروده‌های آن را خود می ساخته و می سروده است. از آهنگ‌های اين هنرمند بزرگ بيشتر ترانه سرايان امروز فارس و کرد و بيگانه و ترک نيز سود جسته‌اند
حسن زيرک اعجوبه بداهه‌خوانی کردی و هم در شاعری و آهنگسازی بسيار توانا بود و حتی اشعار برنامه را خودش می سرود. هيچ‌گاه در صدايش ضعفی مشاهده نکردم و اصولا در خواندن و ساخت ترانه ها کردی از نوادر دوران و از برجستگان موسيقی کردی بود".
استاد شهرام ناظری هنرمند بلند آوازه موسيقی سنتی ايران در خصوص صدای حسن زيرک چنين اظهار داشت: "در خصوص مرحوم حسن زيرک، در مجموع فقط می توانم بگويم که يک انسان نابغه به معنای واقعی بود، يعنی در همان لحظه که وارد ارکستر راديو میشد و به اتاق ضبط می رفت؛ بداهتا شعر می سرود، آهنگ می ساخت و آن را می خواند که تا کنون چنين موردی در موسيقی سابقه نداشته است".
نوروز
کتانه
بارانه
خان باجی (ارمنی - کردی سورانی)
مریم بوکانی / تنظیم و ویولن از مجتبی میرزاده
زارا (زهرا)
گوهره
نالشکینه
آمنه و آمنه
ریبوار و ریبوار (کردی - فارسی)
لای لای
آمان دکتر
وره قوربان (بیا قربان)
عرق چین
خوم به غولامی
یالا شوفر
دیسان شه‌و هات
گولدور مَنی گولدور (آذری - کردی)
له سینه قبران هاواره
هو لیلی
به‌ناز
ترانه های حسن زیرک که به ترکی استانبولی بازخوانی شده اند
ای نیشتمان - Ankara'nın Taşına Bak (Ruhi Su)
نسرین - Ağlama Yar (Yavuz Bingöl)
امان دوکتور - Aman Doktor (Candan Erçetin)
یالا شوفر - Yallah Şoför ابراهیم تاتلیس
لیلا - Leyla ازجان دنیز
