سقط جنین و راه های پیشگیری و درمان آن
پزشکی و سلامت › بارداری و کودک
- 97/08/20
اکثر زوج های جوان، از بالا رفتن آمار سقط جنین در جامعه امروزی، اطلاعی ندارند و این می تواند زنگ هشداری برای آنان باشد. اگر به فکر بچه دار شدن و یا منتظر تولد نوزاد خود هستید، درباره عوامل خطر سقط جنین و راهکارهای پشیگیری از آن، باید مطالبی را بدانید. سقط جنین چیست؟
متخصصان پزشکی، از سقط جنین به عنوان از دست دادن ناگهانی تخمک یا جنین قبل از هفته بیستم بارداری، نام می برند که سقط جنین خود به خودی نیز نامیده می شود. تصور اکثر افراد بر این است که سقط پدیده ای بسیار نادر است، اما مطالعات نشان داده اند که حدود 10 تا 20 درصد از تمام حاملگی های شناخته شده به سقط جنین ختم می شوند.
حقایق مهمی درباره سقط جنین
بیشتر سقط های جنین که رخ می دهد به علت مرگ ناگهانی جنین ناشی از اختلالات مادرزادی است.
بعضی از علل سقط جنین عبارتند از: عوامل هورمونی، مشکلات ایمنی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه، بیماری مادر و عفونت.
ورزش و آمیزش، هرگز باعث سقط جنین زود هنگام نمی شوند.
خطر سقط جنین در زنان بالای 35 سال بیشتر از زنان جوان است.
زنانی که سقط جنین های متعددی دارند، باید از نظر پزشکی توسط متخصصین زنان و زایمان مورد معاینه قرار بگیرند.
بیشترین مقدار سقط قبل از هفته 13 بارداری اتفاق می افتد.
زنانی که به طور متوالی، دو بار سقط داشته اند، بیشتر در معرض خطر سقط های دیگری نیز هستند.
علائم اولیه سقط عبارتند از: انقباض ماهیچه های شکم (شبیه درد قاعدگی) و درصد کمی خونریزی.
زنانی که سقط دارند، علائمی مانند حالت تهوع، انقباضات دردناک، خونریزی شدید و لخته شدن خون را تجربه خواهند کرد.
زنانی با سقط های متعدد، باید از لحاظ پزشکی، آزمایشاتی شامل آزمایش خون به منظور تشخیص مشکلات ژنتیکی و سطوح هورمونی را انجام دهند.
پزشک، رحم را از نظر عفونت معاینه می کند و ساختار رحم را با استفاده از اسکن CAT یا MRI، مورد بررسی قرار می دهد.
مصرف الکل، سیگار کشیدن و مصرف داروهای خاص، خطر سقط را افزایش می دهند.
داروهایی که برای درمان سرطان، مالاریا و آکنه پوست استفاده می شوند، خطر سقط در زنان را افزایش می دهند.
زنانی که به تازگی سقط داشته اند، بلافاصله پس از سقط، دیلاتاسیون (انبساط رگ ها) و کورتاژ (D & C) را باید انجام دهند. این روش، بقایای به جا مانده از جفت را از رحم خارج می کند.
زنان از نظرجسمی و عاطفی، به استراحت کافی و تجدید قوا نیاز دارند.
انواع مختلف سقط
بسته به اینکه در چه مرحله ای از حاملگی هستید، انواع مختلفی از سقط وجود دارد که می توانند اتفاق بیفتند. علائم ممکن است با یکدیگر فرق داشته باشند و زنان نیز ممکن است به درمان خاصی برای سقط نیاز داشته باشند.
بارداری شیمیایی علت سقط
اختلال در جنین که در مراحل اولیه بارداری اتفاق می افتد، بارداری شیمیایی نامیده می شود. در حاملگی شیمیایی، هر چند تخمک بارور می شود، اما بعد از گذشتن مدت کوتاهی از لانه گزینی، از بین می رود.
بیشتر حاملگی های شیمیایی به علت ناهنجاری های کروموزومی در تخم بارور اتفاق می افتد. نشانه حاملگی شیمیایی خونریزی است که ممکن است کمی بعد از سقط رخ دهد یا کمی شدید تر از حد طبیعی است.
تخم معیوب علت سقط
به عنوان بارداری نهفته نیز نامیده می شود، زیرا سقط در مراحل اولیه بارداری رخ می دهد، قبل از اینکه زن تصوری از بارداری داشته باشد. تخم بارور شده، خودش را به دیواره رحم می چسباند، ولی جنین به درستی رشد نمی کند. در این حالت، تخم معیوب سبب بروز اختلالاتی در جنین می شود.
پزشک با انجام سونوگرافی، متوجه خالی بودن کیسه حاملگی شده و ضربان قلب جنین را نیز نمی تواند بشنود. پس از تشخیص تخم معیوب، به بیمار توصیه می شود که دیلاتاسیون و کورتاژ (D & C) انجام دهد. متخصص در فرآیند درمان، دهانه رحم را باز کرده و رحم را کاملا تمیز می کند.
سقط جنین ناخواسته
در سقط جنین ناخواسته، جنین در مراحل اولیه بارداری می میرد، اما بافت بارداری هنوز در بدن زن وجود دارد. در بعضی زنان، با وجود سقط ناخواسته، باز هم علائم بارداری وجود دارد.
برخی علائم قابل توجه سقط ناخواسته عبارتند از ترشحات و انقباضات واژن. یک زن به انجام روش D & C، برای از بین بردن بافت جنین از درون رحم، نیاز دارد.
سقط جنین تهدید کننده
سقط تهدید کننده اشاره دارد به خونریزی واژینال که در 20 هفته اول حاملگی اتفاق می افتد. از نشانه های سقط تهدید کننده، کمر درد و انقباضات شکمی هستند. این حالت به این معنی نیست که بارداری شما به سقط ختم می شود.
اگر خونریزی ناگهانی واژینال داشتید، در این صورت، پزشک آزمایشات پزشکی خاصی را انجام خواهد داد. در سقط تهدید کننده، دهانه رحم بسته باقی می ماند. زمانی که پزشک، بسته بودن دهانه رحم را تشخیص داد، باید در تمام طول بارداری، استراحت مطلق داشته باشید و تحت نظارت دقیق قرار بگیرید.
سقط جنین غیر قابل اجتناب
سقط جنین غیر قابل اجتناب، اشاره دارد بر خونریزی واژینال نامشخص و درد شکمی که در اوایل دوران بارداری رخ می دهد. این حالت منجر به انبساط کانال گردنه رحم می شود و نشانه ای از سقط شدن جنین شما می باشد.
سقط جنین ناقص
در سقط جنین ناقص، زن خونریزی شدید واژینال و درد شدید شکم دارد. علامت این نوع سقط ، باز شدن گردنه رحم و خارج شدن قسمت کوچکی از بافت های جنینی از کانال رحم می باشد. سونوگرافی، به پیدا کردن برخی از بافت هایی که هنوز در رحم وجود دارد، کمک می کند.
سقط جنین کامل
در سقط جنین کامل، تمام بافت حاملگی از رحم خارج می شود. برخی از علائم شایع در سقط جنین کامل، درد شدید شکم، خونریزی شدید واژینال و خارج شدن بافت حاملگی است. در سقط جنین کامل، درد و خونریزی به سرعت از بین می رود. سونوگرافی وقوع سقط جنین کامل را مورد تائید قرار می دهد.
برخی از علل شایع سقط عبارتند از:
1- اختلالات کروموزومی
کروموزوم های ناقص که عامل 60 درصد از سقط های جنین است. کروموزوم ها ساختارهای کوچکی هستند که درون سلول های انسان وجود دارند و مسئولیت حمل ژن ها را بر عهده دارند. بدن انسان دارای 23 جفت کروموزوم است که یکی را از مادر و دیگری را از پدر می گیرد. در بیشتر موارد، موقعی که تخمک و اسپرم به یکدیگر می رسند، یکی از کروموزوم ها معیوب می شود. جنینی که به این طریق به وجود می آید دارای اختلال کروموزومی است و بارداری به سقط منجر می شود. زوج هایی که سقط های مکرری دارند، دستخوش ناهنجاری های کروموزومی واقع می شوند.
2- غیر عادی بودن رحم و گردنه رحم
شکل غیر طبیعی و یا چند بخشی بودن رحم (سپتوم رحم)، یکی از دلایل سقط می باشد زیرا جنین نمی تواند در دیواره رحم، جای بگیرد و رشد کند. تقریبا ده درصد از سقط های جنین، به علت غیر عادی بودن و وجود ناهنجاری رحم است.
گردن رحم ضعیف یا غیر عادی، غالبا منجر به سقط می شود و با پایان یافتن سه ماهه اول بارداری، و در حالی که جنین در سن شش ماهگی رشد رحمی خود می باشد، اما رحم غیر عادی، قادر به نگهداری جنین نیست.
پزشکان با روش های جراحی، سپتوم رحم را درست می کنند و پزشک، به منظور درمان گردن رحم غیر عادی، عمل جراحی سرکلاژ را به شما پیشنهاد می کند. (جراحی که طی آن، دهانه رحم بخیه می خورد و بسته می ماند)
3- اختلالات ایمنی
گاهی اوقات، بروز اختلالات ایمنی باعث محدود شدن زمان قرار گرفتن جنین در رحم می شود و در نتیجه سقط اتفاق می افتد.
4- بیماری هایی که تحت درمان قرار نگرفته اند
بیماری های مزمنی مانند دیابت کنترل نشده یا مشکلات تیروئید (هم پرکاری تیروئید و هم کم کاری تیروئید)، محیط نامساعدی را برای جنین ایجاد می کنند و جنین در چنین محیط نامطلوبی نمی تواند زنده بماند و سقط می شود.
5- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
زنانی که به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر عود سقط در زندگی خود هستند. به علت سندرم تخمدان پلی کیستیک، میزان هورمون مردانه تستوسترون، در بدن زن، در سطح بالایی است که همین موضوع باعث تخمک گذاری نامنظم و قاعدگی های نامنظم می شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، باعث می شود که لایه آندومتر در بدن زن، به طور کامل رشد نکند. پزشکان مصرف داروهای خوراکی ضد دیابت مانند متفورمین (گلوکوفاژ) را برای کاهش خطر سقط در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستسک ( PCOS) تجویز می کنند.
6- عفونت های باکتریایی
تعداد زیادی از میکروب ها به ایجاد اختلال در وضعیت سلامتی دستگاه تناسلی مردان و زنان کمک می کنند. اما برخی باکتری های مضر در افزایش خطر سقط نقش دارند. دو باکتری خاصی که در سقط نقش دارند عبارتند از مايکوپلاسما هومينيس و اورئا پلاسما اورئالیکتیوم.
این باکتری های خاص در دستگاه تناسلی بدن انسان زندگی می کنند و سبب افزایش خطر سقط می شوند. عفونت باکتریایی باعث التهاب اندومتر (لایه داخلی رحم) شده و به جنین آسیب می رساند.
7- قرار گرفتن در معرض دود سیگار، مصرف الکل، مواد مخدر، مواد سمی در محیط زیست
نیکوتینی که در تنباکو وجود دارد، به راحتی می تواند به جفت برسد و مانع از رسیدن خون به جنین در حال رشد شود. مادران سیگاری یا مادرانی که در معرض دود سیگار قرار دارند، با خطرات بیشتری برای سقط مواجه هستند.
مصرف نوشیدنی های الکلی نیز موجب سقط ناگهانی جنین می شود. قرار گرفتن در معرض مواد سمی محیطی مثل گازهای صنعتی و مواد آلوده آزمایشگاه ها یا کارخانه جات و بیمارستان ها، خطر سقط را افزایش می دهند. قرار گرفتن در معرض اشعه یا مواد سمی نیز همین تاثیر را دارد.
بعضی از علل دیگر سقط جنین عبارتند از:
آسیب رسیدن به مادر
مشکلات هورمونی
مشکلات سلامتی مادران
سوء تغذیه
مصرف بیش از حد محصولات کافئین دار
سن مادر
علائم و نشانه های احتمالی سقط
خونريزی واژينال
شایع ترین علت سقط، خونریزی واژینال است.
معمولا خونریزی از لکه های خفیف شروع می شود و تا خونریزی شدید ادامه پیدا می کند و به نظر شدیدتر از خونریزی دوران پریود می باشد.
خونریزی واژن شامل لخته شدن خون است، این لخته شدن هم می تواند خفیف و جزئی باشد و هم زیاد باشد.
در صورت خونریزی واژینال در هر زمان از دوران بارداری خود، فورا از پزشک بخواهید تا از نظر وضعیت عمومی و از لحاظ خدمات مامایی، به شما کمک کند.
درد شدید در ناحیه پشت
درد در ناحیه پشت در هنگام سقط، باعث ناراحتی و اضطراب در شما می شود. در پائین ترین قسمت نخاع و پشت، درد شدیدی را خواهید داشت.
گرفتگی عضلات شکم
درد شدید شکم و در اطراف ناحیه تناسلی در طول دوران بارداری باید مورد توجه قرار بگیرد.
اگر در هر طرف از شکم، احساس درد شدید داشتید، به مراقبت های فوری پزشکی نیاز دارید.
تیر کشیدن یا درد در شکم، شبیه به درد های دوران قاعدگی است، و نشانه های اولیه سقط با شروع یک درد شدید و ناگهانی در ناحیه تناسلی شروع می شود.
غیر از علائمی که در بالا ذکر شد، به علائم زیر نیز در رابطه با سقط می توانید توجه کنید:
دفع بافت یا مواد لخته مانند
تهوع
استفراغ
خونریزی که از مقدار خفیف شروع شده و شدید می شود
ضعف
در موارد خیلی نادر، هیچ گونه علامتی برای نشان دادن سقط وجود ندارد، مگر اینکه در طول معایناتی که بطور معمول انجام می گیرد، نشانه ای از سقط مشاهده شود. خونریزی، درد شدید شکم یا سرگیجه، نشانه هایی از حاملگی خارج از رحم هستند. حاملگی خارج از رحم زمانی است که جنین در خارج از رحم شکل میگیرد و این حالت به درمان فوری پزشکی نیاز دارد.
درمان سقط جنین
زمانی که سقط رخ می دهد، بافت جنینی که از واژن خارج شده، توسط پزشک متخصص مورد بررسی و معاینه قرار می گیرد. با تشخیص مناسب، اختلالات کروموزومی و نوع درمانی که برای غلبه بر این مشکل مورد نیاز می باشد را می تواند تعیین کند.
اگر به طور طبیعی، بافت بارداری از بدن شما خارج نشود، پزشک از طریق عمل جراحی (کورتاژ مکش، D و C)، مواد باقی مانده در رحم را خارج می کند. پس از عمل جراحی، چرخه قاعدگی، طی 4 تا 6 هفته بعد شروع می شود. توصیه متخصصین پزشکی این است که صبر کنید تا یک چرخه عادی قاعدگی را پشت سر بگذارید و بعد برای بارداری مجدد اقدام کنید.
راه های طبیعی برای پیشگیری از سقط
1- قبل از بارداری، از اسید فولیک یا ویتامین ها استفاده کنید
مصرف مکمل اسید فولیک یا ویتامین قبل و در طول دوران بارداری، به مبارزه شما در برابر شانس وقوع سقط ، کمک می کنند. توصیه پزشکان، مصرف 600 میلی گرم اسید فولیک در روز می باشد که شانس نقص مادرزادی و سقط را از بین می برد.
2- ایمن سازی منظم و مرتب
ابتلا به برخی از بیماری های مزمن، باعث افزایش خطر سقط می شوند از طریق انجام واکسیناسیون ساده، از ابتلا به چنین بیماری هایی جلوگیری کنید. اگر تاریخچه واکسیناسیون خود را نمی توانید به خاطر بسپارید، در یک دفترچه، یادداشت کنید. در طول دوران بارداری، شما به معاینات منظم پزشکی و انجام آزمایشات خون نیاز دارید تا از رشد و پیشرفت کودک در رحم خود اطمینان داشته باشید.
3- متخصص زنان و زایمان را از تاریخچه پزشکی خود مطلع سازید
بیماری های مزمنی مانند بیماری تیروئید، صرع و لوپوس احتمال سقط را افزایش می دهند. تاریخچه کامل پزشکی خود را در اختیار متخصص زنان بگذارید تا بتواند داروهای مناسبی را برای شما تجویز کند.
4- از نوشیدنی های کافئین دار یا الکل پرهیز کنید
بعد از اینکه باردار شدید، باید میزان مصرف نوشیدنی های کافئین دار را محدود کنید و نباید بیش از دو فنجان قهوه (200 میلی گرم) در روز بنوشید. مواد مضری که در کافئین وجود دارد بر میزان هورمون تاثیر می گذارد و خطر سقط را افزایش می دهد.
5- ورزش منظم
در دوران بارداری، انجام تمرینات سبک ورزشی، تمرینات کششی، پیلاتس و یوگا توصیه می شود. انجام بیش از حد تمرینات ورزشی و خستگی بیش از اندازه، باعث ازدیاد دمای بدن شده و مقدار خونی که باید به جنین برسد، کاهش پیدا می کند. ورزش هایی مانند اسکی و بوکس را در طول بارداری انجام ندهید زیرا به نوزاد آسیب وارد می کند.
6- خوردن غذاهای سالم
در دوران بارداری، از مصرف گوشت خام و محصولات لبنی غیر پاستوریزه پرهیز کنید. بیماری های عفونی ناشی از مصرف این گونه مواد غذایی عبارتند از ليستريا و توکسوپلاسموز که خطر سقط جنين را افزايش می دهند.
سعی کنید از سبزیجات و میوه های ارگانیک استفاده کنید و از مصرف محصولاتی که حاوی علف کش ها و آفت کش ها هستند، خودداری کنید. این مواد شیمیایی تأثیری منفی بر باروری دارند.
در دوران بارداری از ماهی های دریایی که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند، مصرف کنید. علاوه بر اسیدهای چرب، حاوی پروتئین و ویتامین A و اسیدهای چرب سالم نیز هستند. اسیدهای چرب امگا 3، تولید هورمون را افزایش داده و باعث تنظیم چرخه قاعدگی می شود و التهاب رحم را کاهش می دهد.
در رژیم غذایی روزانه خود از ماهی سالمون، کاد و هالیبوت (نوعی ماهی پهن بزرگ) استفاده کنید. از مصرف ماهی های مانند تن، اره ماهی و ماهی خاردار پرهیز کنید زیرا سرشار از جیوه هستند.
در رژیم روزانه خود از غلات کامل استفاده کنید، زیرا حاوی فیبر و ویتامین های ضروری هستند. رژیم غذایی فیبر دار، مواد سمی را از بدن خارج کرده و به داشتن سطح قند خون سالم،کمک می کند.
فیبر ها به غیر از تنظیم سطح قند خون و سطح هورمون، به هضم بهتر غذا نیز کمک می کنند. مقدار زیادی از میوه های فیبردار، دانه های کامل، لوبیا، آجیل و سبزیجات برگ سبز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
از مصرف آب نبات، دسرهای بسته بندی شده، آب میوه های کارخانه ای و نوشابه های گازدار، به دلیل وجود قندهای تصفیه شده در آنها، پرهیز کنید. شکر فرآوری شده سطح قند خون شما را بهم ریخته و عملکرد سیستم ایمنی را ضعیف می کند.
7– از مصرف مواد مخدر اجتناب کنید
در دوران بارداری از مصرف تنباکو، الکل یا داروهای مخدر غیرقانونی پرهیز کنید. علاوه بر اینکه مصرف این مواد، برای سلامتی مادر و جنین بسیار خطرناک است، خطر سقط را نیز افزایش می دهند.
8- کنترل سطح استرس
کنترل سطح استرس، نقش مهمی در از بین بردن خطر سقط در دوران بارداری دارد. در صورتی که استرس شدیدی داشته باشید، سالم ماندن و حفظ آرامش در دوران بارداری، کار مشکلی است. بعضی از تکنیک های کاهش دهنده استرس وجود دارند که در دوران بارداری می توانید انجام دهید مانند نفس عمیق، مدیتیشن، یوگا، یا حتی نقاشی یا باغبانی.
9- ترک سیگار
محققان به این نتیجه رسیده اند که سیگار کشیدن، سلامتی مادر و نوزاد را به خطر می اندازد و خطر ابتلا به سرطان، بیماری های قلبی، اختلالات ریوی، فشار خون بالا و سکته مغزی را افزایش می دهد.
زنانی که به سیگار کشیدن معتاد هستند و یا در معرض دود سیگار قرار دارند، بیشتر در معرض ناباروری، سقط ، زایمان زودرس و یا تولد نوزاد با وزن کم هستند.
ترک دخانیات نه تنها باعث نجات زندگی جنین در حال رشد شما می شود، بلکه به شما نیز به عنوان والدین کودک، در انجام وظایفتان کمک می کند.
10- کنترل وزن سالم بدن
چاقی نیز همانند سیگار کشیدن، تاثیری منفی بر زنان باردار دارد. چاقی از لحاظ پزشکی، خطر ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و انواع مختلف سرطان را افزایش می دهد. همچنین باعث افزایش احتمال خطرات دوران بارداری مانند سقط، زایمان زودرس، پره اکلامپسی و دیابت بارداری می شود. کنترل وزن سالم بدن، به شما برای غلبه بر خطرات دوران بارداری کمک می کند و باعث می شود نوزاد سالمی را به دنیا بیاورید.
11- داشتن روابط جنسی امن و بی خطر
عفونت هایی که از راه جنسی منتقل می شوند مانند سیفلیس و کلامیدیا، باعث سقط ناگهانی جنین، مرگ نوزاد، ناباروری و حاملگی خارج از رحمی می شود. برای جلوگیری از چنین شرایطی، زنان باردار باید رابطه جنسی امن و بدون خطری با همسر خود داشته باشند.
درمان های خانگی برای پیشگیری از سقط جنین
برخی از درمان های مؤثر خانگی برای پیشگیری از سقط وجود دارند که عبارتند از:
مخلوط یک قاشق غذاخوری انگور فرنگی هندی با عسل برای مبارزه با عوارض حاملگی و سقط.
اگر در طول دوران بارداری، دچار ریفلاکس اسید معده هستید، جویدن 3 تا 4 عدد بادام برای مقابله با این وضعیت به شما کمک می کند.
برنج قهوه ای حاوی کربوهیدرات های پیچیده ای است که در درمان ریفلاکس اسید معده در طول دوران بارداری موثر است.
با استفاده از گیاهان دارویی، نوشیدنی های سالمی تهیه کنید تا از خطر زود هنگام سقط جلوگیری شود.
نصف فنجان شیر را با 4/1 قاشق چای خوری برگ بو، مخلوط کرده و روزی دو بار مصرف کنید و از جنین خود را از سقط محافظت کنید.
Black Haw ترکیبی گیاهی است که مشکلات مربوط به قاعدگی و بارداری را درمان می کند. ریشه ها و ساقه این گیاه در پیشگیری از سقط زود هنگام و درد پس از زایمان موثر هستند. این گیاه حاوی سالیسین و اسکوپولیتین است که باعث کاهش انقباضات رحم می شود. این گیاه را به شکل کپسول یا دمنوش، می توانید مصرف کنید.
ریشه های گیاه False Unicorn ( تکشاخ دروغین)، میزان باروری را افزایش داده و از سقط جلوگیری می کند. ریشه های این گیاه باعث سفت شدن عضلات رحم شده و از سقط به علت پائین افتادن رحم یا ضعیف شدن گردن رحم، کمک می کند.
