علت دیسپارونیا یا درد شدید رابطه جنسی و روش درمان آن
پزشکی و سلامت › جنسی
- 97/10/29
بیماری دیسپارونیا چیست؟
به هرگونه فعالیت زناشویی که همراه با درد باشد، دیسپارونیا یا فعالیت زناشویی دردناک می گویند. درد ممکن است با اولین نزدیکی اتفاق بیفتد که به آن اولیه می گویند و یا ثانویه باشد یعنی یک خانمی سال ها از زندگی زناشویی اش بگذرد و در سنین میانسالی دچار این دردها شود. برای تشخیص مشکل اصلی، نوع درد هم مهم است. گاهی ممکن است خانمی بگوید قبل از اینکه فرآیند فعالیت زناشویی شروع شود، درد شروع می شود و یا بعضی بیمارها حتی وقتی به آنها نزدیک هم نشده اند، احساس درد می کنند.
هنگامی که زن یا مرد (غالبا زنان) از رابطه جنسی لذت نبرند و انجام این عمل برای آن ها دردناک باشد، به اختلال جنسی دیسپارونیا (Dyspareunia) یا مقاربت دردناک دچار هستند. درد رابطه جنسی می تواند در شرایط متفاوت و به شکل های مختلفی بروز کند:احساس درد تنها هنگام آمیزش در شرایطی خاص، درد جدید پس از دوره قبلی رابطه زناشویی بدون درد، درد سطحی در دهانه ورودی دستگاه تناسلی، درد عمیق در دستگاه تناسلی هنگام آمیزش، احساس سوزش یا درد مبهم و حتی درد به هنگام گذاشتن تامپون.
در زندگی مشترک، رابطه جنسی برای همه زنان در همه اوقات لذت بخش و بدون درد نیست. در واقع بسیاری از زنان در نقطه ای از زندگیشان به دلایل بسیار معمولی ممکن است آمیزش دردناک را تجربه کنند. دلایل این عارضه گوناگون بوده و می تواند از علل جسمانی مانند تنگی مهبل تا علل روانی مانند انقباض غیرارادی ماهیچه های مهبل بدلیل عدم آمادگی روحی زن ناشی شود.
گاهی اوقات هم مشکلات واژینیسموس وضعیتی است؛ مثلاً فرد در ازدواج اولش مشکلی نداشته اما حالا که بعد از طلاق دوباره ازدواج کرده، با شوهر دوم اش نمی تواند رابطه ای داشته باشد. این ها نشان می دهد که مسایل روانی مطرح است.
علت های روانی و جسمی دیسپارونیا یا رابطه زناشویی دردناک
گاهی ممکن است علت درد، روانی باشد. فرد اضطراب دارد یا چیزهایی که برایش تعریف کرده اند باعث نگرانی او شده و در نتیجه ناخودآگاه باعث انقباض عضلات کف لگن او می شود. این انقباض گاهی می تواند آن قدر شدید باشد که درد ایجاد کند. گاهی مشکلات بین زن و شوهر و مشکلات شخصی ای که با هم دارند، باعث می شود این حالت به وجود آید؛ مثلاً زنی شوهرش را قبول ندارد یا مردی زنش را کتک می زند؛ خب، ممکن است که این زن دچار درد در زمان نزدیکی شود چون شاید اصلاً نتواند یا نخواهد از شوهرش تبعیت کند.
علت جسمی دیسپارونیا یا رابطه زناشویی دردناک
علل جسمی نیز می توانند باعث درد در رابطه جنسی گردند. گاهی اوقات بروز درد رابطه جنسی به علت مشکلات دستگاه تناسلی است و گاهی مشکل در اعضای دیگر بدن منجر به این درد می شود. بیماری هایی نظیر عفونت واژن، عفونت رحم، عفونت ادراری، واژینیسموس (انقباض و گرفتگی غیر ارادی عضلات دیواره واژن)، زخم عمل جراحی (مثلاً بعد از جراحی ای که به عنوان جراحی افتادگی رحم می شناسند.) و رادیوتراپی موضعی (رادیوتراپی ممکن است باعث فیبروز و تغییر شکل درقسمت تحتانی دستگاه تناسلی شود.) می توانند علت دیسپارونیا باشند. حتی گاهی از اوقات خشکی واژن که می تواند به علت کاهش سطح استروژن خون در دوران شیردهی باشد، باعث درد مقاربتی می شود. خشکی واژن در سنین بالا و معمولا در دوران یائسگی نیز می تواند بروز کند و باعث مختل شدن رابطه جنسی گردد. در یائسگی زودرس به علت کاهش ترشح استروژن در بدن، جریان خون داخل واژن کاهش پیدا می کند و منجر به خشکی شدید واژن و انعطاف پذیری آن کم می شود.
علل دیگر بیماری دیسپارونیا در زنان
علل ذکر شده عواملی بودند که مربوط به دستگاه تناسلی زنانه می باشند. اما دلایل دیگر که ارتباطی به دستگاه تناسلی زنانه ندارند شامل موارد زیر می شود:
مصرف سیگار و الکل
اختلال هورمونی
عدم تناسب وزن زن با همسرش
یبوست مزمن
عفونت های داخل لگن
سندرم روده تحریک پذیر
سابقه مصرف برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدفشار خون، داروهای آنتی هیستامین (ضد حساسیت) و نیز برخی قرص های پیشگیری از بارداری که مصرف این داروها می توانند نرم شدگی واژن را کم کنند.
آندومتریوز: بیماری ای که در آن بافت داخل رحم به غیر از جای خود، در جای دیگری مثلاً داخل شکم کاشته می شود. این گروه معمولاً علاوه بر مقاربت، قاعدگی دردناک داشته و معمولاً دردهای عمیق در لگن خود احساس می کنند. بعضی از این افراد ممکن است نازایی نیز داشته باشند.
ناآگاهی:گاهی اوقات برخی از زوجین با روش های صحیح برقراری رابطه جنسی آشنایی ندارند و برای رفع مشکل (دیسپارونیا) نیاز به مشاوره و روانشناسی خواهند داشت. مثلا برخی از زوجین بدون نوازش و هم آغوشی سریع به سراغ رابطه می روند؛ در شرایطی که هنوز آلت تناسلی زنانه آمادگی کامل برای رابطه را پیدا نکرده است. از طرف دیگر برخی خانم ها با روش و اینکه کدام عضلات را باید برای فرار از درد رابطه جنسی شل کنند، آشنا نیستند که در این مورد نیاز به آموزش و مشاوره خواهند داشت.
در نهایت اگر مشکل با مشاوره و آموزش حل نشد، ترکیبات بوتولیسم تجویز می گردد. تزریق بوتولیسم به عضلات، باعث شل شدن آنها برای 6 ماه می شود و در این مدت ترس و اضطراب فرد از این رابطه از بین می رود.
درمان دیسپارونیا یا درد رابطه جنسی
درمانی که پزشک انجام می دهد بستگی به علت زمینه ساز درد دارد. بیمار و همسرش ممکن است بتوانند با ایجاد چند تغییر ساده در رابطه جنسی، درد را به حداقل برسانند
ارتباط کلامی با همسر: در مورد احساسات بد و خوبتان با همسر خود صحبت کنید؛ مثلا اگر احساس می کنید باید آمیزش آرام تر باشد، حتما باید به همسرتان بگویید. اگر در وضعیت بدنی خاصی هنگام آمیزش احساس درد می کنید ، ممکن است با تغییر دادن آن و امتحان وضعیت های دیگر دردتان کاهش پیدا کند. ضمن اینکه نوازش طولانی تر پیش از آمیزش نیز به تحریک نرم شدگی طبیعی واژن کمک می کند.
استفاده از نرم کننده ها: نرم کننده های موجود در بازار شامل نرم کننده های با پایه آب یا با پایه سیلیکون ممکن است رابطه زناشویی را برای شما راحت تر کند. در برخی از زنان نرم کننده های حاوی گلیسیرین ممکن است زمینه ساز عفونت قارچی شود. بنابراین هنگام خرید این نرم کننده ها به اجزای آنها روی برچسب شان دقت کنید و از پزشکتان در این مورد سوال کنید.
حساسیت زدایی: در شیوه درمانی «حساسیت زدایی» شما می آموزید چگونه با انجام تمریناتی برای شل کردن واژن، دردتان را کاهش دهید. پزشک ممکن است انجام ورزش های کف لگن (تمرینات کیگل) یا سایر تمرینات را برای کاهش دردتان توصیه کند.
تغییر عادات بهداشتی:برخی تغییرات در عادات بهداشتی می تواند درد رابطه جنسی و ناراحتی شما در رابطه زناشویی را به حداقل برساند. از شست و شو دهنده های معطر مانند شامپوهای بدن و ژل های دوش در ناحیه تناسلی استفاده نکنید. این فرآورده ها ممکن است باعث تحریک ناحیه تناسلی و مختل کردن نرم شدگی طبیعی آن شوند؛ به خصوص اگر بیش از حد مصرف شوند. همچنین از دوش واژینال هم پرهیز کنید.
