در مورد دندان های نهفته بیشتر بدانیم
پزشکی و سلامت › دهان و دندان
- 97/11/14
دندان نهفته
دندانهای دائمی که به درستی رویش نکرده‌اند را «دندان نهفته» می‌گویند. این وضع هنگامی رخ می‌دهد که دندان زمان رویش در مقابل یک دندان دیگر، استخوان یا بافت نرم گیر می‌کند. اگر دندان نهفته باعث ناراحتی شما نشود، ممکن است دندانپزشک توصیه کند آن را به حال خود بگذارید اما اگر باعث درد یا مشکلات دیگر شود، ممکن است آن را بکشد.
این نوع دندان ها که به صورت نهفته و در دورانم بلوغ افراد رشد می کنند اکثرا برای آنان مشکل ساز و عفونت زا خواهند بود. با توجه به اینکه در دهههای اخیر رژیم غذایی نسبت به گذشته نرمتر شده است، رویش دندان عقل نیمه‌نهفته و نهفته در کشور رو به افزایش است.
دندان نهفته (دندان نیش بالا)
دندان نیش بالا دومین دندانی است که معمولا به ناهنجاری دندان نهفته دچار می شود. دندان نیش دندانی مهم در قوس دندانی است و نقش مهمی را در شکل بایت ایفا می کند. دندان نیش بسیار محکم هستند و طولانی ترین ریشه ها را در میان دندان های انسان دارند. دندانهای نیش طوری طراحی شده اند که اولین دندان هایی باشند که در هنگام بسته شدن آرواره به یکدیگر می رسند. به همین در هدایت بقیه دندان ها در شکل بایت موثرند.
به طور معمول دندان نیش آخرین دندان جلویی است که به صورت دائمی در می آید. این دندان ها در حدود سیزده سالگی در می آیند و باعث می شوند که هر گونه فضا میان دندان های جلویی اشغال شود. اگر دندان نیش نهفته شود، تلاش می شود تا به هر نحو در آمده و در جایگاه مناسب خود در قوس دندانی قرار گیرد. تکنیک هایی که برای کمک به رویش این دندان استفاده می شوند، می توانند برای هر دندان دیگری نیز انجام گیرند اما بیشتر برای کمک به دندان نیش بالا استفاده می شوند. شصت درصد دندان های نیش نهفته در کام دهان (فک بالا) قرار دارند. باقی دندان های نیش نهفته در میانه استخوان تکیه گاهی یافت می شوند که در سطحی بالاتر از ریشه های دندان های مجاور یا در سمت بیرونی قوس دندانی رو به صورت رشد کرده اند.
تشخیص زودهنگام دندان نهفته
هر چه بیمار سن بیشتر باشد، احتمال بیشتری دارد که دندان نیش با فشار طبیعی نروید، حتی اگر فضای کافی برای بیرون آمدنش وجود داشته باشد. انجمن متخصصین ارتودنسی آمریکا پیشنهاد می کند که رادیوگرافی پانورامیکی از تمام دندان ها به همراه آزمایش های دندانی معمول برای همه بیماران حدود هفت سال انجام شود تا تعداد دندان ها و مشکلات احتمالی برای رویش آنها مشخص شود. خیلی مهم است که مشخص شود آیا تمام دندان های دائمی در آرواره بیمار وجود دارند یا اینکه برخی از آنها دیده نمی شوند.
این آزمایش معمولا توسط دندانپزشک عمومی یا متخصص بهداشت انجام شده و هنگامی که مشکل تشخیص داده شد، بیمار به متخصص ارتودنسی ارجاع داده می شود. درمان این مشکل ممکن است شامل قرار دادن دستگاه های ارتودنسی توسط متخصص باشد که فضا را برای رویش مناسب دندان دائمی باز می کند. درمان ممکن است نیازمند ارجاع به جراح فک و صورت باشد تا دندان شیری باقیمانده یا دندان دائمی مانع شونده را خارج کرده تا دندان مهم تر نیش بتواند بیرون بیاید.
تاثیر سن در درمان دندان نهفته
جراح فک و صورت همچنین باید دندان یا رشد اضافی استخوانی را که مانع رشد دندان های دائمی شده است، حذف کند. اگر راه رویش دندان باز باشد و فضای کافی تا سن 11 یا 12 سالگی ایجاد شده باشد، احتمال بالایی وجود دارد که دندان نیش با کمک فشار طبیعی بیرون بیاید. اگر رویش این دندان تا 13 یا 14 سالگی طول بکشد، دندان نیش نهفته حتی با وجود جای خالی ایجاد شده برای رویش، بیرون نخواهد آمد. اگر بیمار سن زیادی داشته باشد (بیش از چهل سال)، احتمال بسیار بالایی وجود دارد که دندان در همان موقعیتی که هست گیر کند. در این موارد با وجود همه تلاش های متخصص ارتودنسی خوب و جراح فک و صورت دندان بیرون نخواهد آمد. متاسفانه تنها انتخاب در این موقعیت خارج کردن دندان نهفته از دهان و در نظر گرفتن درمانی آلترناتیو برای جایگزینی آن در قوس دندان است.
درمان دندان نهفته در جایگاه های مختلف
این قواعد اصلی، می تواند برای هر دندان نهفته ای در دهان اعمال شود. نهفته بودن هر دو دندان نیش بالا غیر معمول نیست. در این موارد، فضای لازم در قوس دندانی برای هر دو طرف به طور همزمان آماده خواهد شد. زمانی که متخصص ارتودنسی آماده باشد، جراح دندان های نهفته را جراحی و آشکار کرده و براکت را به هر دو دندان متصل می کند. به این ترتیب بیمار تنها یک بار دوره نقاهت جراحی را خواهد گذراند. به دلیل اینکه دندان های قدامی کوچک بوده و تنها یک ریشه دارند، بیرون کشیدن آنها از حالت نهفته راحت تر از دندان های خلفی می باشد. دندان های آسیا که بزرگتر بوده و چندین ریشه دارند، جا به جایی سخت تری نیز خواهند داشت. مانورهای ارتودنسی مورد نیاز برای جا به جایی دندان آسیای نهفته به دلیل جایگاه آن در انتهای قوس دندانی بسیار پیچیده تر می باشد.
زمان رویش دندان عقل بعد از 17 سالگی است که ممکن است به دلیل نبود فضای کافی برای رویش این دندانها در داخل دهان به صورت نیمه‌نهفته یا نهفته رشد کنند که بیشتر در فک پایین به این صورت است.
در حالت نیمه‌نهفته، با توجه به اینکه بخشی از دندان با محیط دهان به طور مکرر ارتباط دارد در صورت عدم رعایت مسائل بهداشتی دندان پوسیده شده و همچنین موجب عفونت بافتهای اطراف دندان می‌شود که پس از بررسی با جراحی خارج خواهد شد.
در حالت نهفته باید ابتدا ارزیابی صورت گیرد تا اگر مزاحمتی برای سایر دندانها ایجاد کرد بافت لثه مورد جراحی قرار گیرد، به همین جهت ارزیابیها باید در زمانهای متوالی انجام شود. در ضمن از رادیوگرافی چند ساله نباید غافل شد، چرا که اگر ضایعهای وجود داشت در جهت رفع آن اقدام کرد، لذا کشیدن دندان باید دلیل قانع کنندهای داشته باشد و گرنه در صورت رعایت بهداشت نیازی به کشیدن دندان وجود ندارد.
